Allah Tasavvurlarındaki Farklılığın Âyet Yorumlarına Yansıması: Fahreddin er-Râzî ve Zemahşerî Özelinde Bir İnceleme

Authors : Yusuf KARATAY, Muhammet ABAY

Pages : 325-338

Doi:10.53112/tudear.1320668

View : 32 | Download : 26

Publication Date : 2023-06-28

Article Type : Research Paper

Abstract :Her dinin kutsal saydığı metinler, tarih boyunca ona muhatap olanlar tarafından yorumlanmış ve aktarılmıştır. Dinlerin insanlar tarafından anlaşılması, yaşanması ve yaşatılması da yorumlanan kutsal metinler üzerinden gerçekleşmiştir. Bu yorumlama faaliyeti sonucunda da yorumcunun öznelliği, yorumların da öznel olmasına neden olmuştur. Sadece inanç, ibadet ve muamelatla ilgili konular değil, her dinde mutlak otorite ve aşkın varlık yerine konan Tanrı’nın tasavvur edilmesi de bu öznellikten payını almış, Tanrı tasavvurları her dine, mezhebe hatta şahıslara göre farklılaşmıştır. İslam düşünce geleneğinde Allah tasavvurları konusunda da farklı düşünceler mevcuttur. Bu farklılıkların temelinde, insanların Allah hakkındaki algıları, deneyimleri, inançları ve düşünceleri yer almaktadır. Bu makalede söz konusu Allah tasavvurlarındaki farklılıkların âyet yorumlarına yansıması rü’yetullah konusundaki örnek âyetlerle Ebû Abdillâh insert ignore into journalissuearticles values(Ebü’l-Fazl); Fahrüddîn Muhammed b. Ömer b. Hüseyn er-Râzî et-Taberistânî insert ignore into journalissuearticles values(ö. 606/1210); ve Ebü’l-Kāsım Mahmûd b. Ömer b. Muhammed el-Hârizmî ez-Zemahşerî insert ignore into journalissuearticles values(ö. 538/1144); özelinde ele alınmış, böylece tasavvur-yorum ilişkisinin keyfiyeti tespit edilmiştir. Makalede nicel araştırma yöntemlerinden betimsel analiz ve dokümantasyon yöntemleri kullanılmış, adı geçen müfessirlerin yorumları mukayese edilerek Allah’a dair algıları doğrultusunda tasavvurların âyet yorumlarına yansımaları aktarılmaya çalışılmıştır. Araştırmanın sonucunda da adı geçen iki müfessir özelinde Allah tasavvurlarının âyet yorumlarına doğrudan etkisi olduğu, her müfessirin tasavvuru doğrultusunda âyetleri te’vil ettiği görülmüştür.
Keywords : Tefsir, Allah, Tasavvur, Yorum, Râzî, Zemahşerî