MACAR DİLİNİN EN ESKİ YAZILI BELGESİ: TIHANYI ALAPÍTÓLEVÉL (TİHANY MANASTIRI’NIN KURULUŞ BELGESİ)

Authors : Gökhan DİLBAŞ

Pages : 3-35

Doi:10.32953/abad.662693

View : 20 | Download : 15

Publication Date : 2020-05-21

Article Type : Research Paper

Abstract :Orijinal şekliyle Latince yazılı halde günümüze ulaşmış, metin içinde Macarca kelimeler de barındıran 1055 yılında kaleme alınmış “Tihanyi Alapítólevél” (Tihany Manastırı’nın Kuruluş Belgesi) Macar ulusal, dil, sanat ve kültür tarihinin en önemli yadigârlarından birisidir. Tihany Manastırı’na bağışlanan mülklerden, mülklerin sınırlarından ve manastırın hizmetinde çalışacak kişilerden bahsedilen Belge’de Slavca, Almanca ve Türkçe kelimeler de mevcuttur. Çalışmamızda öncelikle Macarcanın erken dönem yazılı dil yadigârlarının kısa bir incelemesi yapılmış, ardından Tihany Manastırı’nın kuruluş süreci incelenmiş, daha sonra Belge’nin genel bir değerlendirmesi yapılmış, sonrasında Belge’de geçen en önemli kelimeler, cümle yapıları ve dilbilgisi öğeleri ayrıntılı şekilde incelenmiş ve çalışma, elde edilen veriler ışığında yapılan genel bir değerlendirme ile sonuçlandırılmıştır. Çalışmamızda tarafımızdan belgenin Macarcadan Türkçeye yapılmış çevirisine de yer verilmiştir. Macar dilinin en eski yazılı belgesi olan Tihanyi Alapítólevél’in incelenmesi ve değerlendirilmesi bir yandan Macar dilinin yapısının ve özelliklerinin ortaya çıkarılmasına bir yandan da Belge’nin Macar ulusal, dil ve kültür tarihi içindeki yerinin ve öneminin değerlendirilmesine katkı sağlayacaktır.
Keywords : Tihanyi Alapítólevél, Tihany Manastırı'nın Kuruluş Belgesi, I András, Macar Krallığı, Latince, Macaristan'da İlk Yazılı Belgeler