Şeyh Müfîd’in Kozmoloji Anlayışı

Authors : Ahmet BARDAK

Pages : 867-896

Doi:10.32711/tiad.1144314

View : 11 | Download : 7

Publication Date : 2022-12-31

Article Type : Research Paper

Abstract :Dakîku’l-kelâm konuları altında ele alınan âlem ile ilgili konular kelâm ilminin önemli bölümlerinden birini oluşturmaktadır. Âlem ve onu oluşturan temel öğelerini ele alan kelâmcılar bu alanda kelâm kozmolojisinin oluşmasına katkı sağlamışlardır. Kelâm kozmolojisinde cevher, araz, cisim, boşluk, illiyet, mekân ve hareket gibi başlıklar ele alınarak Tanrı-evren ilişkisi anlaşılmaya çalışılmaktadır. Felsefe ve Hint kaynaklı kaynaklardan önemli oranda yararlanmış olsalar da, kelamcılar kendilerine has bir kozmoloji anlayışı ortaya çıkarmışlardır. Kelâm kozmolojisi hakkında öncü kelâmcılar Mu‘tezile kelâmcıları olmakla beraber Eş‘arî ve Mâtürîdî kelamcıları da dakîku’l-kelâm konu başlığı altında önemli eserlerle katkı sunmuşlardır. Eş‘arîlikte konu Ebü’l-Hasen el-Eş‘arî’nin eserlerine kadar geriye gitmektedir. Sonraki kelâmcılar daha sistematik bir kelâm kozmolojisinin oluşmasına katkı sağlamışlardır. Bu makalede çeşitli alanlarda eserleri bulunan Şeyh Müfîd’in eserlerindeki âlem hakkındaki tespitlerinde onun Tanrı-evren ilişkisi ve evreni oluşturan temel unsurları hakkındaki görüşleri, diğer mezheplerle olan benzer ve ayrıldığı noktalar tespit edilerek buradan genel olarak Şiîliğin özelde ise İmâmiyye’nin konuya bakışı anlaşılmaya çalışılacaktır
Keywords : Kelâm, Mutezile, Şîa, Kozmoloji, Şeyh Müfîd