Gazâlî’nin Mezhebî Kimliği Üzerine Anakronik Şiî Yorum; Gazâlî Şiî Olabilir mi?

Authors : Ramazan GÜNDÜZ

Pages : 121-142

Doi:10.32711/tiad.1228585

View : 89 | Download : 69

Publication Date : 2023-07-01

Article Type : Research Paper

Abstract :Ebû Hâmid Muhammed Gazâlî, İslam düşünce tarihinde telif ettiği eserlerin ve düşünce mirasının etkileri daima aktüelliğini koruyan bir âlimdir. Onun düşünce mirası eşyanın hakikatini bütüncül bir şekilde ve şüpheden tamamen uzak olarak kavrayan istidlali bilginin temellük edilmesidir. İnsanın kemali için gerekli olan bu yetinin tahsil edilebilmesi hususunda Gazâlî’nin teklif ettiği metot, insanın kendi aklının kapasitesi ile düşünerek doğruya ulaşmasıdır. Bu düşünce Gazâlî’yi hayatı boyunca daima taklit bağından azade kılmıştır. Hiçbir mezhebi taassupla takip etmeyen Gazâlî, İslam dünyasındaki neredeyse bütün fikir akımlarını etkilemiştir. Gazâlî’nin farklı düşünceleri özgürce tartışması, içinde yetiştiği siyasi ve kültürel mirası zaman zaman tenkit etmesi, muhalifleri tarafından eleştirilere maruz kalmasına sebebiyet verdiği gibi diğer yandan farklı dinî ve felsefi akımların fikirlerini sahiplenebilecek özgür bir tutum sergilemesi, Sünnî akımın dışındaki İslam fırkaları tarafından da sahiplenilmeye çalışılmasına sebep olmuştur.
Keywords : Gazâlî, Mezhep, Şiîlik, İsmâilîlik, Bâtınîlik