Roland Robertson’un Küreselleşme Kuramından Dinin Geleceğine Bakmak

Authors : İsa ABİDOĞLU

Pages : 270-286

Doi:10.32711/tiad.1272096

View : 43 | Download : 30

Publication Date : 2023-07-01

Article Type : Research Paper

Abstract :Küreselleşme kavramı ve çoklu modernlikler üzerine araştırma yapan birçok sosyal bilimci 1990’lardan bu yana klasik anlamdaki sosyolojik teoride özellikle sekülerleşme teorilerinde bazı değişimlere işaret etmektedirler. Söz konusu teorilere göre Batının klasik modernleşme modelinde görülen sekülerleşme aygıtlarının küreselleşme tarafından oluşturulan çoklu modernleşme modeli vasıtasıyla dinin üzerindeki hegomanik etkisinin kırıldığı dolayısıyla hem kurumsal dinin hem de yerel dinlerin küreselleşme ve küyerelleşme ile el ele gittiği ve sosyal iletişimin alt sistemlerini etkilediği iddia edilmektedir. Söz konusu iddianın sahibi olan Robertson, insanların kendilerinin ve toplumlarının temellerini göreceleştirmelerine ve yeniden keşfetmelerine neden olan bir dini canlanmanın küreselleşme ile olan etkileşiminden söz etmektedir. Dolayısıyla Robertson küreselleşme ile birlikte dini canlanmanın, geleneksel olarak iddia edildiği gibi homojen bir yapıda olmadığını savunmuştur. Bu savunuya göre yerelliğin öz dinamikleri üzerinden canlanan dindarlık refleksleri modernleşme ve küreselleşme karşıtı hareketin bir ifadesi değil, küreselleşme tarafından yönlendirilen reflekslerdir. Buradaki tespitten hareketle bu makale, genel olarak küreselleşme teorileri içinde önemli bir yer ihdas eden Roland Robertson’ın teorisini esas alarak küreselleşme ve din üzerine yapılan tartışmalarda dinin gelecekteki pozisyonuna ışık tutmayı hedeflemektedir. Bununla beraber Robertsoncu teoriyi geleneksel din sosyolojisi teorileriyle karşılaştırmalı olarak konumlandırmak ve bu teorinin küreselleşme olgusunun açılımları dahilinde din sosyolojisine kattığı bilimsel nitelik potansiyelini açığa çıkartmaya çalışmak bu makalenin amaçları arasındadır.
Keywords : Roland Robertson, Küreselleşme, Küyerelleşme, Desekülarizasyon, Dini canlanma