Kelam İlminde İllet-Ma’lûl İlişkisi/Nedensellik: Şerhü’l-Mevâkıf Örneği

Authors : Faruk Gün

Pages : 562-583

Doi:10.32711/tiad.1509897

View : 621 | Download : 587

Publication Date : 2024-09-30

Article Type : Research Paper

Abstract :Seyyid Şerif Cürcânî, Adudüddin el-Îcî’nin \"el-Mevâkıf\" adlı eseri üzerine yazdığı \"Şerhu’l-Mevâkıf\" adlı eserinde Allah, âlem ve insan arasındaki ilişkileri illet-ma’lûl (neden-sonuç) bağlamında felsefe ve kelâmı birleştiren özgün bir perspektif ile ele almaktadır. Bu çalışmanın amacı, varlıkla ilgili önemli bir mesele olan illet-ma’lûl ilişkisini, Seyyid Şerif Cürcânî’nin \"Şerhu’l-Mevâkıf\" eseri üzerinden ele alarak, Cürcânî’nin bu alandaki katkılarını kısmen de olsa tespit etmektir. Araştırmada, veri toplama ve analiz etme yöntemleri kullanılmış, \"Şerhu’l-Mevâkıf\" temel kaynak olmak üzere, ilgili klasik eserler ve güncel çalışmalar başvuru kaynağı olarak kabul edilmiştir. Cürcânî, sebep-sonuç ilişkilerini açıklarken, varlıkların, yoklukların, hareketlerin ve olayların nedenlerini Allah\'ın sıfatları ve özellikleri üzerinden değerlendirir. Cürcânî, bu bağlamda Allah\'ın evrenin hem yaratıcısı ve hem de sürdürücüsü olduğunu, dolayısıyla sebeplerin de her an O\'nun iradesi ve ilmiyle işlediğini savunur. Cürcânî\'nin düşüncesinde Aristoteles\'in nedensellik anlayışından farklı olarak Allah’ın mutlak iradesi ve hikmeti çerçevesinde şekillenen İslamî teoloji ve metafiziğin etkisi açıkça görülmektedir.
Keywords : Kelâm, Seyyid Şerîf Cürcânî, İllet, Ma\'lûl, Madde, Fail, Gaye