Bireysel ve Toplumsal Yaşanmışlıkların Cahiliye Dönemi Şiir Nazmına Etkisi: Bişr b. Ebî Hâzim Örneği

Authors : İshak Durmuş

Pages : 98-124

Doi:10.32711/tiad.1585457

View : 53 | Download : 94

Publication Date : 2025-03-28

Article Type : Research Paper

Abstract :Cahiliye dönemi şiiri, genellikle şiirin yazılmasına sebep olan olayın hikâyesiyle birlikte aktarılmıştır. Bu durum, şairlerin hayatla olan derin bağını ve şiirlerinin gerçek yaşam deneyimlerinden beslendiğini göstermektedir. Cahiliye şiirinin bu yönüne dikkat çekmek amacıyla, dönemin önemli şairlerinden Bişr b. Ebî Hâzim’in şiirleri incelenmiştir. Şairin divanında konuyla ilgili şiirler tespit edilmiş ve tematik bir bağlamda analiz edilmiştir. Bişr’in şiirlerinde, bireysel ve toplumsal olayların derin izleri görülmekte ve yaşadığı ya da tanık olduğu olayların duygusal ve sosyal bir boyut kazandığı anlaşılmaktadır. Örneğin, kardeşi Sümeyr’in ölümü üzerine yazdığı mersiyelerde kayıp ve keder derinden hissedilirken, toplumsal normlara aykırı davranışları nedeniyle Beni Câfer kabilesini eleştirdiği hiciv şiirleri, eman akdinin toplumsal önemini vurgulamaktadır. Nisâr ve Cifar savaşlarında hamâse temalarıyla kabilesinin kahramanlıklarını tasvir eden şiirleri, Arap savaş kültürünü ve kabileler arasındaki rekabeti yansıtmaktadır. Ayrıca, Zahru’d-Dehnâ Savaşı’ndaki yenilginin ardından önceden hicvettiği Evs b. Hâris’e methiye yazması, olayların şairin şiir temalarına olan etkisini ortaya koymaktadır. Sonuç olarak bu örnek incelemenin yanında başka çalışmalarda dikkate alındığında Cahiliye şiirinde bireysel ve toplumsal yaşanmışlıkların derin bir yer tuttuğu ve şiirin o dönemin şairleri tarafından yaşanılan kayda değer olayları aktarmada önemli bir araç olarak kullanıldığı söylenebilir.
Keywords : Arap Dili ve Belagati, Cahiliye Şiiri, Bişr. b. Ebî Hâzim, Nisâr, Cifâr, Zahru’d-Dehnâ