XIX. Yüzyılda Rus-Çin İlişkilerine İngiliz Etkisi ve Gulca (Kuldja) Anlaşması

Authors : Merve Suna ÖZEL ÖZCAN

Pages : 143-162

Doi:10.48068/trad.742090

View : 22 | Download : 10

Publication Date : 2020-12-31

Article Type : Research Paper

Abstract :Ruslar, dış politikalarında tarih sahnesine çıktıkları andan itibaren teritoryal alan genişlemesi açısından emperyal yayılımını arttırmıştır. Rus İmparatorluğu’nun XIX. yüzyıl boyunca emperyal yayılım politikalarına karşılık, Çin İmparatorluğu’nun kendini sorgulamaya başladığı ve özellikle Batılı güçler karşısında gücünün ve etkisinin azaldığı bir tablo karşımıza çıkmaktadır. Dolayısı ile çalışmada, XIX. yüzyıl içinde Çin-Rus ilişkilerinin doğası ve karşılıklı olarak uluslararası ve bölgesel sistem içinde konumlarının karşılaştırılması yapılacaktır. Bu bağlamda çalışmada önemli inceleme noktalarından biri de 1851 tarihli Gulca insert ignore into journalissuearticles values(Kuldja/Кульджа/İli/Yinning); Anlaşması’dır. Tarihsel olarak kısmen gözden kaçtığı düşünülen bu anlaşma ile Rus İmparatorluğu’nun İngilizlerin karşısında kendine Asya-Pasifik bölgesinde yer bulma adımı attığı söylenebilir. İki ülke arasındaki ticari ilişikleri düzenleyen bu anlaşmanın tarihsel olarak önemi ve etkisi belki de süreçte gözden kaçan ayrıntılardan biridir. Çünkü dönem içerisinde Rusların, Osmanlı İmparatorluğu üzerinde nüfuz sağlama çabası düşünüldüğünde, Uzakdoğu bölgesinde bu anlaşma ile özellikle İngiltere karşısında dostane olmayan bir adım attığı görülmektedir. Bu bağlamda dönemsel olarak Avrasya bölgesinde Rus-İngiliz rekabetinin yeri önemlidir. Bu iki imparatorluk XIX. yüzyıl boyunca hep rekabet halinde olmuş ve bulundukları bölgelerde büyük güç konumlarını hissettirmişlerdir. Bu açıdan Rus ve İngiliz imparatorluklarının bölgedeki denge ve güç bağlamında belirleyici olma çabaları söz konusudur. Nitekim çalışmada XIX. yüzyılda Rus ve Çin imparatorluklarının ilişkisi incelenecektir. Eş zamanlı olarak, iki ülkenin ilişkilerinin bölgesel gelişmeler ve İngiliz-Rus güç mücadelesinin bir yansıması olarak görülüp görülmeyeceği de sorgulanmıştır.
Keywords : Rusya tarihi, Rusya İmparatorluğu, Çin İmparatorluğu, büyük güçler, Kuldja Anlaşması