Ağır Metallerle Bulaşık Topraklarda Endofitlerle Fitoremediasyon

Authors : Utku Tunalı, Bayram Kansu, Berna Tunalı

Pages : 101-109

Doi:10.19159/tutad.1581805

View : 25 | Download : 14

Publication Date : 2025-03-28

Article Type : Review Paper

Abstract :Fitoremediasyon, bitkilerin; sudan, topraktan ve havadan kimyasalları çıkarma konusundaki doğal yeteneğine dayanmakta olup, uygulanması geleneksel arındırma teknolojilerinden çok daha ekonomiktir. Fitoremidasyonun etkisini artıran endofitler ise sağlıklı bitki dokularından elde edilen, konukçuda herhangi bir hastalık belirtisi göstermeyen ve bitki ile simbiyotik olarak yaşayan mikroorganizmalardır. Son zamanlarda yapılan çalışmalar birçok endofitin metale dirençli olduğunu ve bitki büyümesini arttırmak ve/veya organik maddeleri ayrıştırmak için fitoremediasyonda başarıyla kullanılabildiğini göstermiştir. Bitkiler kendi başlarına kök ve sürgünlerinde uranyum ve kurşun gibi metalleri biriktirme potansiyeli gösterse de endofitik bakteri konsorsiyumları metal alım kapasitesini daha da artırmaktadır. Çeşitli bitkilerden birçok siderofor üreten endofit varlığı rapor edilmiş; bunların, fakir ortamlarda bitki büyümesini arttırdığı bildirilmiştir. Sideroforun bir metale bağlanmasının, çözünebilir metal konsantrasyonunu arttırdığı belirlenmiştir. Ayrıca endofitler, metan ve karbondioksit gibi sera gazlarının biyoremediasyonuna da yardımcı olabilmektedir. Endofitik funguslardan özellikle Neotyphodium coenophialum ve Neotyphodium uncinatum bitkilerin rizosferinde ağır metal kirliliğine karşı başarı gösterdiği belirtilmiştir. Bu derlemenin amacı, günümüzün en önemli problemlerinden olan çevresel kirlilik nedeniyle bitkisel üretimin temel unsuru olan toprağın ağır metaller gibi kalıcılığı yüksek ve sürdürülebilir çevreyi sınırlandıran maddelerden fiteromediasyon olarak isimlendirilen yeni bir bakış açısı içinde özellikle endofit mikroorganizmalar marifetiyle kontrol edilebilmesine yönelik çalışmaları özetlemek ve bilgiler vermektir.
Keywords : Endofitik mikroorganizmalar, fitostabilizasyon, fitoekstraksiyon, fitovolatilizasyon, fitofiltrasyon