DİJİTAL DÜNYADA EMEK-SERMAYE İLİŞKİSİ VE KULLANICI METASININ OLUŞUMU

Authors : Mete Ogün PARLAK

Pages : 127-147

View : 20 | Download : 14

Publication Date : 2020-12-31

Article Type : Research Paper

Abstract :Bilgi ve iletişim teknolojilerinin gelişimi paralelinde gerçekleşen dijital dönüşüm, ekonomik bağlamda üretim ilişkilerinde niteliksel farklılıkları beraberinde getirmiştir. Yaşanan değişim, eski iş modellerinden farklı olarak değer üretimi noktasında sınıf ve sömürü kavramlarının karmaşık hale geldiği, küresel işbölümünün çeşitlilik gösterdiği ve emek biçiminin dönüşüm yaşadığı bir sürece işaret etmektedir. Bu çalışmada yeni iletişim teknolojilerinin ortaya çıkardığı metalaştırma süreçleri, hem aracın kendisinden kaynaklanan farklarla hem de kullanıcı pratiklerindeki dönüşümlerle birlikte değerlendirilmektedir. Bu doğrultuda, üretim ve tüketim fonksiyonlarının bir arada gerçekleştiği bir düzlem olarak görülen sosyal medya platformları, kullanıcılarının ortaya koyduğu veri setleri ve emek güçleri bakımından ele alınmıştır. Kullanıcı emeğinin sosyal medya şirketlerince, sermaye birikim süreci içerisinde sömürü nesnesi olarak değerlendirilmesi, “kullanıcı metası”nın oluşumu adına oldukça anlamlı bir kesit sunmaktadır. Reklamverenlerin sosyal medya şirketleri ile yer aldıkları mübadele piyasasındaki işlevleri ve reklam ekonomisi, sosyal medya platformlarında yer alan kullanıcı sözleşmelerinde görünür kılınmıştır. Kullanıcı emeğini, sosyal medya kullanıcılarının değişim değerine sahip veri metaları ortaya koymaları ile ilişkilendirerek bir analiz yapılmış, güncel tartışmalar ve ortaya atılan yeni kavramlar bu anlamda ele alınmıştır. Bu bağlamda çalışma içerisinde, bilişsel kapitalizm ve maddi olmayan emek gibi kavramlara yer verilmiştir.
Keywords : Kullanıcı Metası, Sosyal Medya, emek, sermaye