Çağdaş Dilbilim Kuramları ve Baş-Sürümlü Öbek Yapısal Dilbilgisi

Authors : Yunus ALYAZ

Pages : 221-242

View : 28 | Download : 12

Publication Date : 2007-08-01

Article Type : Research Paper

Abstract :Pollard ve Sag tarafından yirminci yüzyılın son çeyreğinde geliştirilen HPSG, daha önce geliştirilen sözlüksel işlevsel dilbilgisi, genelleştirilmiş öbek yapısal dilbilgisi vb. gibi birçok dilbilim kuramının başarılı yönlerini de içeren, doğal dil işleme sürecinin evrensellerini açıklamaya yönelik bir dilbilim kuramıdır. Birçok dilbilim kuramının aksine HPSG dili açıklamada cümleyi değil, sözcüğü baz alır ve dizim ile anlam bir arada ele alınır. Model bir ifadenin diziminin ve anlamının, ifade içindeki bir sözcük insert ignore into journalissuearticles values(baş); tarafından belirlendiği esasına dayandığından baş-sürümlü diye adlandırıl- maktadır. Model bir ifadenin dizim ve anlamı için ‘doğru ifadeleri’ insert ignore into journalissuearticles values(well formed); esas alır ve ifadenin doğruluğu bir dizi evrensel prensip, kısıtlar insert ignore into journalissuearticles values(constraints); ve ilişkiler doğrultusunda sözlük tarafından belirlenir. Anlamsal ilişkilerin irdelenmesinde temel olarak durum semantiğine insert ignore into journalissuearticles values(situation semantics); ve ilişkisel anlam teorisine insert ignore into journalissuearticles values(relational theory of meaning); başvu- rulur. HPSG ayrıca bir çok yapay zeka ve dil teknolojisi uygulamalarında kullanılmaktadır. Bu özellikleriyle HPSG hem dilbilim hem de bilgisa- yardilbilim çalışmalarında son derece önemli yer tutan bir kuramdır. Giriş niteliğindeki bu çalışmada HPSG sözlük, dizim ve anlam olmak üzere üç başlık altında ele alınmaktadır
Keywords : Baş Sürümlü Öbek Yapısal Dilbilgisi, HPSG, Dilbilim, Formal Dilbilgisi, Bilgisayardilbilim