OSMANLI TAŞRASINDA BİR MEMURUN HUKUK MÜCADELESİ: YABANABAD REJİ MEMURU ZEKERİYA SIRRI EFENDİ DAVASI

Authors : Mustafa DAĞ, İbrahim Halil TANIK

Pages : 781-804

Doi:10.21550/sosbilder.1239752

View : 59 | Download : 65

Publication Date : 2023-07-31

Article Type : Research Paper

Abstract :Osmanlı Devleti’nde tütün imtiyazını üstlenen Reji Şirketine bağlı Ankara Reji İdaresi bünyesinde teşkilatlanan Yabanabad Reji Memurluğu incelenerek hazırlanan bu çalışmanın amacı, memur Zekeriya Sırrı Efendi’nin zimmet davası sürecini ele almaktır. Bu doğrultuda dava sürecinin hangi merhalelerden oluştuğu ve davanın nasıl sonuçlandığı saptanmaya çalışılmıştır. Bu çerçevede çalışmanın giriş kısmında Yabanabad kâzasının idari statüsü ve Osmanlı’da tütün denetiminin Reji Şirketine devredilme süreci hakkında bilgi verilmiştir. Daha sonra Yabanabad Reji Memurluğunun kuruluş süreci, faaliyetleri ve personeli konularına değinilmiştir. Ana metinde bu personellerden biri olan Zekeriya Efendi hakkında 1910-1912 yılları arasında cereyan eden zimmet davası ele alınmıştır. Bu değerlendirme sürecinde ana kaynak olarak istifade edilen arşiv belgelerinin yanı sıra literatürde yer alan araştırma inceleme eserlerden de yararlanılmıştır. Bu bağlamda Yabanabad Reji Memurluğunda Zekeriya Efendi ile ilgili meydana gelen şikâyetlerin aslının olup olmadığı ortaya çıkarılmaya çalışılmıştır. Netice olarak, Zekeriya Efendi hakkında yapılan şikâyetlerin doğru olduğu ve şirket kasasından zimmetine 10.672 kuruş 82 para geçirdiği saptanmıştır.
Keywords : Yabanabad, Reji İdaresi, Osmanlı hukuku, yolsuzluk, zimmet