Gelişen Zihin Yapısının Okuma Becerilerine İçsel ve Dışsal Motivasyon Kaynakları Bağlamında Etkisinin Aracılık Modelleriyle İncelenmesi: PISA 2018 Türkiye Örneği

Authors : Özge ALTINTAŞ, Özge ARICI

Pages : 299-317

Doi:10.32960/uead.982133

View : 22 | Download : 11

Publication Date : 2021-10-30

Article Type : Research Paper

Abstract :Bireyin var olan potansiyelini yaşamın her alanında ve her zaman gerçekleştirebilmesi mümkün müdür? Carol S. Dweck bireylerin potansiyellerini gerçekleştirmesinde rol oynayan etkenlere ilişkin sabit zihin yapısı ve gelişen zihin yapısı şeklinde iki anahtar kavrama dayalı bir kuram ortaya koymuştur. Gelişen zihin yapısı kavramı insana ilişkin zekâ, yetenek, kişilik gibi özelliklerin geliştirilebilir olduğu inancı üzerine kuruludur. Öğrencilerin, 21. yüzyılın öğrenmeye odaklı, yaşam boyu öğrenen, motivasyonu yüksek bireyler olmalarında gelişen zihin yapısına sahip olmaları önemli görülmektedir. Bu önemin bir sonucu olarak, PISA 2018’de gelişen zihin yapısı kavramı ilk kez ele alınmıştır. Bu araştırmada, PISA 2018 verilerine dayalı olarak öğrencilerin gelişen zihin yapısına ilişkin özelliklerinin okuma becerileri üzerindeki etkisinin derinlemesine incelenmesi amaçlanmıştır. Bu amaçla, okuma becerileri üzerindeki doğrudan etkilerin yanı sıra içsel ve dışsal motivasyon kaynaklarının dolaylı etkileri ortaya koyulmuştur. Okumaktan keyif alma ve öğretmenin okumaya teşvikinin motivasyon kaynakları olarak ele alındığı çalışmada ilgili değişkenlerin aracılık etkisi, çoklu aracılık modelinin işe koşulmasıyla belirlenmiştir. Buna göre, gelişen zihin yapısının okuma becerileri üzerindeki doğrudan etkisinin yanında ilgili değişkenler aracılığında incelenen dolaylı etkiler de manidardır. Başka bir anlatımla öğrencilerin gelişen zihin yapıları gelişme gösterdikçe okuma becerilerinde de artış olmakta, bu artışın %24’ü öğrencilerin okumaktan keyif almaları ve öğretmenin okumaya teşvik etmesi ile açıklanmaktadır.
Keywords : Gelişen Zihin Yapısı, PISA, Okuma Becerileri, Aracılık Etkisi, Çoklu Aracılık Modeli