“KARDEŞ” KAVRAMININ ELEŞTİREL SÖYLEM ANALİZİ: ENGELLİ BİREYLER ÖRNEĞİ

Authors : Ali Eren DEMİR

Pages : 78-96

Doi:10.47525/ulasbid.805574

View : 13 | Download : 7

Publication Date : 2020-12-31

Article Type : Research Paper

Abstract :Kardeş kavramı, gündelik dilde aile ilişkilerini anlatmaktan öte bir anlamda kullanılmaktadır. Kardeş söylemi, farklı sosyo-ekonomik ve siyasi haklardan tecrit edilmiş veya arka planda bırakılmış dezavantajlı gruplar için kullanımı medyada oldukça yaygındır. Buna örnek olarak kadınlar, işçiler, Suriyeliler ve engelliler gösterilebilir. Bu makalede “Engelli Kardeşlerimiz” söylemi üzerinden kardeş kavramının ötekileştirici anlamı tartışılacaktır. Engelli kardeşlerimiz söylemi, engelli bireylerin haberlerde ve diğer medyatik temsil kategorilerinde “dramatik” ve “elinden tutulması gereken” bir konuma indirgenmesi, sıklıkla karşılaşılan bir durumdur. Temel olarak medyada kullanılan “kardeş” söylemi ile üretilen damgalama insert ignore into journalissuearticles values(stigma);, ötekileştirme süreçleri engelli bireyler örneği açıklanmıştır. Haberlerin söylemsel olarak incelenmesi, van Dijk’ın temellendirdiği eleştirel söylem analizi ile yapılmıştır. Makalede yüksek tirajlı gazeteler insert ignore into journalissuearticles values(Sabah, Milliyet, Hürriyet); ve çeşitli yerel gazeteler örneklem olarak seçilmiştir. Bu medya organlarının seçilmesindeki temel sebep ana akım medya sayılmalarıdır. Yanı sıra muhalif gazete ve medya yayın organlarına da bakılmıştır. Bu gazetelerde 2015-2018 yılları arasında “engelli kardeşlerimiz” söylemi kullanılarak yayınlanan haberler analiz edilmiştir. Bu inceleme sonucunda eğitim, sağlık, siyaset, sosyal yardımlaşma gibi toplumsal pratikler içerisinde ötekileştirilen engellilerin, medyada söylemsel karşılığının “kardeş” kavramı olduğu görülmüştür. Kardeş kavramı bu bağlamda hem ötekileştirici söylemi besleyen hem de ötekileştirici pratikler ile beslenen bir söylem olarak karşımıza çıkmaktadır. 
Keywords : kardeş, söylem, engelli, eleştirel söylem analizi, ideoloji