MEHMET ÂKİF’İN UFKU: BATI’NIN DOĞU POLİTİKASINA ERKEN BİR BAKIŞ

Authors : Elif TÜRKER

Pages : 671-681

Doi:10.47525/ulasbid.1315566

View : 29 | Download : 42

Publication Date : 2023-09-30

Article Type : Research Paper

Abstract :Osmanlı Devleti’nin Tanzimat Fermanı’yla resmiyet kazanan “Batılılaşma” politikasının dönemin aydınları nezdinde çeşitli yansımaları olmuştur. Daha çok eleştirel bir nitelik taşıyan bu yansımalar, genellikle Batı’nın Doğu üzerindeki “ötekileştirici” tavrına yöneliktir fakat sistemli ve planlı bir eyleme dönüştürülemediğinden umulan etkiyi gösterememiştir. Etraflıca kavradığı sorunu yalnızca eleştirmekle yetinmeyerek çözüm önerisi sunması bakımından çağdaşlarından ayrılan isim ise Mehmet Âkif’tir. “İstiklâl Marşı” şairi gerek şiirlerinde gerekse makale ve vaazlarında hem sorunu tespit eder hem de önerilerini dile getirerek halkı uyarır. Mehmet Âkif, kendinden önceki aydınların itirazlarının neden etkisiz kaldığının farkında olduğu gibi fazladan Batı’nın -Edward Said’in sorunsallaştırarak “Şarkiyatçılık” adını vereceği- Doğu politikasını çözmüş ve bu politikayla nasıl mücadele edilebileceği yönündeki görüşlerini anlatmıştır. Bu açıdan bakıldığında ülkenin bağımsızlığında oynadığı sessiz ama etkili rol hesaba katılınca Mehmet Âkif’in, “İstiklal Marşı”nı yazmasının, bir başka anlamı daha ortaya çıkar. Bu çalışmada, Mehmet Âkif’in şiirlerinde, makale ve vaazlarında Avrupa’nın Doğu politikası bağlamında Osmanlı Devleti üzerindeki etkisini, Edward Said’den de önce nasıl isabetle tespit ettiği serimlenmiştir.
Keywords : Şarkiyatçılık, Edward Said, Batılılaşma, Doğu politikası, Mehmet Akif Ersoy