OSMANLI DEVLETİ MALİYESİNDE MUHASİB-İ MESUL VE DİVAN-I MUHASEBAT İLE İLİŞKİSİ

Authors : Kübra ERDİL, Salih KIŞ

Pages : 295-322

Doi:10.53838/ankarad.1208427

View : 19 | Download : 13

Publication Date : 2022-12-30

Article Type : Research Paper

Abstract :Osmanlı Devleti’nde Tanzimat ile birlikte yeni bir dönem başlamıştır. Devletin mali idaresi ve bu idarenin üstlendiği görevler yeniden ele alınırken bu dönemde çeşitli kurumlar oluşturulmuştur. Bu kurumların istenen başarıyı yakalayamaması üzerine 1862’de Divan-ı Ali-i Muhasebe adıyla günümüz Sayıştayı teşkil edilmiştir. 1879’da çalışma hayatına başlayan ve çeşitli görevleri bulunan Divan-ı Muhasebat’a devlet malını kullanmaya memur olanları, kullandıkları malları ispata yarayan belgeler üzerinden denetleme yetkisi verilmiştir. Divan’ın bu vazifesini yerine getirirken asıl muhatabı ise muhasib-i mesul olmuştur. Çalışmanın amacı; muhasib-i mesul kimdir, Divan-ı Muhasebat ile bağlantısı nedir? Sorularından yola çıkılarak memurun, Divan-ı Muhasebat heyet-i umumiye kararları ve arşiv belgeleri ışığında genel çerçevede tanıtılmasını sağlamak ve Divan ile ilişkisini ortaya koymaktır. Osmanlı maliyesinde Divan’ın kurulmasına paralel bir şekilde hesap memuru olarak ortaya çıkan muhasib-i mesulün varlığı, hesapları sayesinde Divan’ın mali denetimini çok daha sistemli bir şekilde yürütmesine olanak tanıdığı ve dönemin kurumlarının mali işlemleri hakkında bilgi sunduğu için büyük bir önem taşımıştır.
Keywords : Muhasib i Mesul, Divan ı Muhasebat, Zat ve Zaman Hesabı, Osmanlı Devleti, Denetim