Babanın Alfa Erkek Karakteri: Tarihî Romanlarda Oğlunu Öldüren Sultanlar

Authors : Duygu OYLUBAŞ KATFAR

Pages : 217-235

View : 19 | Download : 11

Publication Date : 2018-10-31

Article Type : Research Paper

Abstract :Özet Tarih, yorumlanmış bir bilgi olarak kaynaklara geçer. Yorumlanmış bilgi, bir olayla ilgili birçok anlatının olmasına neden olur. Bu durum mekân ve insanın dâhil olduğu tüm zamanların takip edilme zorluğundan ileri gelir. Tarihin kurgusal metinlere kaynaklık etmesi ise ‘ikincil bir kurgulama’dır. İkincil kurgulamada yazarın sorumluluğu ve kurgusal metnin hedefleri arasındaki ilişki önem kazanır. Eserin okuyucuya yaklaşımını belirleyen bu ilişkinin zemini olan tarihî bilgide insan eksiktir. Yazar her ne kadar kaynaklardan hareketle tarihî kişileri dipnot göstererek tanıtsa da; karakterleştirmeyle ilgili boşluğu muhayyilesinde doldurabilmektedir. Türk edebiyatında Osmanlı dönemini anlatan tarihî romanlar etik mesafe bakımından farklılık göstermektedir. Özellikle yazar anlatıcının yer aldığı anlatılarda karakterlerin iç dünyalarını yansıtan yazardır ve yazar, kurmaca eserin bilincini ideolojisine göre sunmaktadır. Bu karakterlerin gerçek kişilerle kurulması ise Osmanlı hakkındaki olumlu ya da olumsuz bakışın sorgulanmasını getirecektir. Osmanlı’ya olumsuz bakışın sergilenme sebeplerinden biri metaforik olarak ‘babanın oğlu öldürmesi’ yani birey olmanın önünün kapatılması meselesi üzerinedir. Bireyleşme babanın/otoritenin kaldırılmasıyla mümkündür. Oğlun kendini gerçekleştirmesi için babanın öldürülmesi veya babanın itaat etmesi gerekir. Baba, oğluyla savaşırken aslında geçmişteki otoriteyle yani kendisiyle savaşır. Babanın vazgeçişi ise, yeni bir düzen getirir. Sultanlar oğullarıyla mücadele ederken ya geçmişlerindeki savaşlarını hatırlayıp vazgeçecek ya da oğullarını öldürüp dengenin bozulmasına engel olacaklardır. Geçmişte bozulan her denge gelecektekini korumak için çabalar. Sonuç olarak ya itaat edilecek ya mücadele edilecek; ya da otoritenin kendisi olunacaktır. Çünkü babayı yenmenin yolu onunla özdeşim kurmakla mümkündür. Bu özdeşimde baba, babalığı kendi babasıyla ortaya çıkan kompleksleriyle deneyimler. Çalışmada, tarihî kişilerden I. Murat, Kanuni Sultan Süleyman, III. Mehmet ve Safiye Sultan hakkında değerlendirmeler yapılmıştır. Bu üç padişahın ortak özelliği oğullarını öldürmesidir. Safiye Sultan ise torununun ölmesine neden olan tarihî kişiliktir. Tarihî romanlar üzerinden sürdürülen bu makale, ‘kolektif bilinçdışı’, ‘alfa erkek’, ‘pederşahî erkek’, ‘Oidipus kompleksi’, ‘Babanın Adı’,  ‘narsisizm’, ‘ayna evresi’, ‘Herakles/atreus kompleksi’, ‘medeia kompleksi’ kavramları bakımından ele alınarak, Osmanlı dönemi hakkındaki tarihî romanlarda bireyleşememe olgusu tartışılmıştır. 
Keywords : Tarihî roman, baba işlevi, psikomitoloji, psikanaliz