Geleneksel Türk Tiyatrosunda “Kavuk”: Bir Simgenin İşlevi, Özellikleri, Temsilcileri ve Dünden Bugüne Yolculuğu

Authors : Uğur DURMAZ

Pages : 13-47

View : 20 | Download : 12

Publication Date : 2018-10-01

Article Type : Research Paper

Abstract :Geleneksel tiyatro, halk edebiyatı araştırmaları içinde geniş çaplı bir alanı kapsayan önemli bir bölümdür. Bu konu sadece Türkoloji’nin ve halkbiliminin değil radyo-sinema-televizyon ve tiyatro bölümlerinin de çalışma alanına girmektedir. Geleneksel yapı nedeniyle kültür araştırmaları konusunda ön plana çıkan bu yapı güncel tiyatroya etkileri nedeniyle de modern tiyatro araştırmalarının kaynağı konumundadır. Geleneksel Türk tiyatrosu genel ayrım içinde köylü tiyatrosu ve şehirli tiyatrosu olmak üzere iki başlıkta incelenebildiği gibi dramatik olan ve dramatik olmayan oyunlar şeklinde de sınıflandırılmıştır. Bu sınıflandırmaları bugüne kadar tiyatro alanında çalışmalar yapan araştırmacılar oluşturmuştur, oluşan omurga üzerinden de değerlendirmeler yapılmış ve yapılmaya da devam etmektedir. Farklı alanlardan başka gözlerle bakılsa da bu konu içindeki simgesel yapılar ve etkileri her daim önem arz etmiştir.  Köylü geleneğinden başlayan bu simgesel anlatımların temeli eski zamanlardaki çeşitli ritüel veya inanışlara dayandığı gibi zamanla bunlar gündelik kullanımda farklı anlamlar da ifade etmeye başlamıştır. Şehirli tiyatro örneklerinde de dönemsel olarak siyasi, sosyal, ekonomik, dini konular etrafında şekillenen farklı simgeler, semboller görülmektedir. Bu simgelerden günümüze kadar gelen ve en bilindik olanı ise kavuktur. Orta oyunun karakteri olan Kavuklu’nun kavuğu, geleneksel tiyatronun ve tuluatın simgesi olarak kişiden kişiye aktarılmıştır. İşte bu yazıda da kavuğun bir simge olarak ortaya çıkışı, işlevi, görünümü ve önemi belirtilerek bugüne kadar gelen süreçte kavuğu taşımaya nail olan kişilerin geleneksel tiyatro ile ilgili görüşleri, yapıtları ve modern tiyatroya olan etkileri aktarılacaktır. Kavuğun simgesel anlamının yanında orta oyunu içindeki durumu ve bu oyunun geleneksel Türk tiyatrosundaki yeri gibi konular da irdelenecektir. Sonuçta da kavuğun geçmişten bugüne yolculuğu aktarılarak orta oyununun gelişimi ve modern tiyatrodaki yansımalarının ne olduğu gösterilmeye çalışılacaktır. 
Keywords : Orta oyunu, Kel Hasan, İsmail Dümbüllü, Münir Özkul, Ferhan Şensoy