ÂŞIK SEYRÂNÎ’NİN KUŞLAR DESTANI ÜZERİNE AYRINTILI BİR İNCELEME

Authors : Betül GÖRKEM

Pages : 1082-1109

View : 20 | Download : 20

Publication Date : 2019-10-29

Article Type : Research Paper

Abstract :XIX. yüzyılın önde gelen âşıklarından olan Seyrânî, irticalen şiirler söylemiş, atışmalarda kendi söyleyiş gücünü göstermiştir. Âşığın en önemli ve dikkat çeken yönlerinden biri de destan söylemedeki maharetidir. Bu çalışmada âşık tarzı destan söyleme geleneği hakkında kısaca bilgi verilmiş ve Seyrânî’nin destanının bu gelenek içindeki yerine dikkat çekilmiştir.Seyrânî’nin kuşlar destanı, Millet Kütüphanesi’nde bir mecmuada insert ignore into journalissuearticles values(34 Ae Manzum 62); ve Millî Kütüphane’deki iki cönkte insert ignore into journalissuearticles values(06 Mil Yz Cönk 22 ve 06 Mil Yz Cönk 99); yer almaktadır. Çalışmada âşığın ‘kuşlar destanı’ insert ignore into journalissuearticles values(Dastan-ı Tuyur, Destan-ı Kuş); metni okunmuş vebulunan yeni çeşitlenmelerle destan karşılaştırılarak tenkitli metin oluşturulmuştur. ‘Kuşlar destanı’ Özkul Çobanoğlu’nun yaptığı destanların tematik tasnifinde “Doğal Çevreyle İlgili Destanlar” ana başlığının “Doğal Güzelliklerle İlgili Destanlar” alt başlığına bağlı olan “Hayvanlarla İlgili Destanlar” grubunda yer almaktadır. Kuşlar hakkında söylenen destanlarda yer alan kuşların, sadece bir mısrada adı anılarak bahsinin tamamlandığı görülmektedir. Ancak Seyrânî tarafından söylenmiş olan bu metinin 45 dörtlüğünün41’inde 41 kuşun kendi ağızlarından konuşarak kendilerini anlattığı görülmektedir. Bu anlamda Seyrânî kuşlar destanını farklı bir tarzda oluşturmuştur.Çalışmada, destandaki kuşlar “yırtıcı kuşlar ve avcı kuşlar”, “kümes ve kafes kuşları”, “göçmen kuşlar”, “su kuşları”, “avlanılan kuşlar”, “yerli kuşlar” ve “mitolojik kuşlar” başlıkları altında incelenmiştir. Destan, içinde kullanılan ‘mantıku’t-tayr’ ifadesinden ve kuşları konu edinmesinden dolayı Mantıku’t-tayr ’lada karşılaştırılmıştır. Seyrânî’nin, bu destanı, Mantıku’t-tayr eserinden ziyade, Hz. Süleyman kıssasının etkisiyle oluşturduğu anlaşılmaktadır. 
Keywords : Âşık tarzı destan geleneği, Âşık Seyrânî, kuşlar destanı, mantuku`t tayr kuş dili,