Kırgızca ve Güney Sibirya Türk Lehçelerinde Ses Uyumunun Tipolojisi

Authors : Fatih ÇELİK

Pages : 470-490

View : 17 | Download : 10

Publication Date : 2020-10-31

Article Type : Research Paper

Abstract :Kırgızlar bin yıl öncesinden Yenisey’den, Tanrı dağlarına doğru göç başlatmıştır. Bin yıl öncesine dayanan Kırgız göçünün ardından bugün hâlen Kırgız Türklerinin dilinde, kültüründe göçüp geldiği Güney Sibirya’da yaşayan Türklerin izi görülmektedir. Bu çalışmada Kırgız Türkçesinin, Güney Sibirya Türkçelerinden Altay, Tuva, Hakas Türkçeleriyle olan ses uyumları ve bu uyumlar neticesine oluşan ses olayları üzerinde durulacaktır. Türk dilinde ses olayları ünlü seslerle ilgili kalınlık-incelik, düzlük-yuvarlaklık ve ünsüzlerle ilgili olarak da tonluluk - tonsuzluk uyumu vardır. Türk lehçelerinin birçoğunda bu ses uyumları vardır. Fakat ses uyumlarının uygulanmasında, fonetik yapısında bazı farklılıklar bulunmaktadır. Bunların sebebi de lehçenin kendi içyapısının yanı sıra tarihî süreç, dil ilişkileri vb. nedenlerden kaynaklı değişikliklerdir. Bu durum daha çok fonetik farklılıklar olarak karşımıza çıkmaktadır. Diğer Türk lehçelerine göre, Kırgız Türkçesinde ve Güney Sibirya Türk lehçelerinde özellik kalınlık-incelik, düzlük-yuvarlaklık uyumunun çok sıkı bir şekilde uygulandığı görülmektedir. Karşılaştırma yapılırken daha çok Kırgız Türkçesi ve Güney Sibirya Türk lehçelerinin ortak özellikleri üzerinde durulacaktır.
Keywords : Kırgız, Güney Sibirya, Türk Lehçeleri, Ortaklıklar