Destanlar Işığında Türk ve Moğol Halklarında Büyü

Authors : Raşit Çöloğlu

Pages : 482-494

Doi:10.59304/ijhe.1370111

View : 133 | Download : 206

Publication Date : 2023-10-30

Article Type : Research Paper

Abstract :Türk Destanları üzerine yapılan incelemelerde büyünün önemli bir yer tutmadığı, Türk destancıların daha ayağı yere basan, gerçekçi ve avuntudan uzak bir anlatımı tercih ettikleri görülmektedir. Diğer yandan Moğol ve Moğol etkisindeki Türk destanlarında (Moğolca ve Altay Türkçesinde varyantları olan Cangar Destanı gibi) büyünün ağırlıklı bir yeri olduğu hemen dikkat çeker. Büyünün, Türk ve Moğol destancılık geleneğine yansımasının benzer kurguya sahip destanlar üzerinden karşılaştırılması Türk ve Moğol bakış açısındaki farkların daha açıkça görülmesini sağlar. Bu özelliklere sahip destanların başında Alpamış Destanı gelir. Alpamış’ın Oğuz, Kazak ve Özbek varyantları daha gerçekçi ve büyüye yer vermeyen bir anlatım sunarken Moğol etkisi altındaki Altay varyantı olan Alıp Manaş Destanı Moğol bakış açısına yakınsar ve metinlerde büyü her an başvurulan yollardan biridir. Bunun yanında büyücülüğe bakıştaki bu iki ekolün birbirine geçtiği Er Kökçö gibi bazı Orta Asya Türk Destanları da vardır. Ancak bu destanlarda bile Moğol ve Moğol etkisindeki Türk destanlarında olduğu gibi kahraman tüm gücünü büyüden almamaktadır. Makalede karşılaştırmalı metin analizi yönetimi kullanılmıştır.
Keywords : Destan, Büyü, Türkler, Moğollar