TÜRK DESTAN YARATICILIĞINDA KAN ARKETİPİNİN SEMANTİK ÇEŞİTLİLİĞİ

Authors :

Pages : 542-552

Doi:10.59304/ijhe.1371398

View : 151 | Download : 142

Publication Date : 2023-10-30

Article Type : Other Papers

Abstract :Makale, Türk halklarının geçmişini ve bugününü temsil eden \"Oğuz Kağan\", \"Alp er Tunga\", \"Dede Korkut Destanı\", \"Manas\" vb. destanlardaki \"kan\" arketipini tanımlamaktadır. Bu arketipin en karakteristik özellikleri incelenmiş, genetik ve türsel özellikleri Türk destanlarına referansla araştırılmış, konumu, anlamsal yükü, statüsü ve tonları belirlenmiş ve bilimsel bilgilerden yararlanılarak değerlendirilmiştir. Biyolojik varoluşun temel maddesi olan kan, koruyucu ve kutsal işlevleriyle yaratılışı sembolize eder. Kırmızı rengin sembolü olan kan, doğumu ve ölümü, zihnin ve duyguların gücünü temsil eder, beden ve ruhun, iyi ve kötünün birliği. Örneğin Dede Korkut destanında \"kanlı gömlek\" ölümün sembolüyken, kırmızı eşarp ve kırmızı peçe mutlu bir geleceğin sembolü haline gelir. Aynı şey «kan davası», «kan davası», «kan hısımlığı», «kan hakkı», «kan yemini», «insan kurbanı» vb. kavramlara da atıfta bulunmaktadır. Tüm bu motifler kan kavramına ve onu temsil eden kırmızı rengin anlamsal spektrumuna dayanmaktadır. Yazar, bu arketipin belirli epik olay örgülerinde taşıdığı anlamı, yani taşıdığı anlam yükünü ele alıyor. Kan akrabalığı, kan intikamı, kan kardeşliği, kan yeminleri gibi birçok motifin oluşturduğu yelpaze, halkımızın yüzyıllardır süregelen manevi değerleri ve dünya görüşünü somutlaştırmaktadır. Kan motiflerinin spektrumundan bahsettiğimizde, yukarıdaki anlamda kanın önemini, taşıdığı anlam yükünü kastediyoruz. Bu, kırmızının, beyaz spektrumun temel renklerinden biri olan ve aynı zamanda kan rengi olarak da bilinen semantik anlamıyla daha fazla ilişkilidir. Kırmızı renk, dünyaya hayat veren güneşin rengi ve insana hayat veren temel elementin rengidir.
Keywords : kan, türk destanı, spektrum, arketip, kırmızı renk