İran Anayasasında İdare Hukukunun Temel İlkeleri ve İdarenin Anayasallaşma Süreci

Authors : Nematollah Aghabalaei Fanid

Pages : 36-54

Doi:10.59304/ijhe.1531026

View : 29 | Download : 58

Publication Date : 2024-10-31

Article Type : Research Paper

Abstract :İdare hukukunun “anayasallaştırılması” teorisi, idareye ilişkin temel ilkelerin anayasal düzen içine alınması ve bu ilkelerin anayasa üzerinden takip edilmesini amaçlar. Bu durum, bireylerin idareyle ilgili temel haklarının güvence altına alınması ve korunması anlamına gelir. İran İslam Cumhuriyeti Anayasası’nda idare hukukuna dair ilkeler üç ana başlıkta toplanabilir. İlk başlık, Anayasa’nın 3., 10., 31., 28., 43., 44. ve 50. maddelerinde yer alır. Bu maddeler, kamu hizmetleri, sosyal güvenlik, eğitim, çevre gibi sosyal ve ekonomik haklarla ilgili hükümler içerir. Bu bölümde ayrıca, idarenin vatandaşlara karşı sorumluluğu, ayrımcılığın önlenmesi ve adil olanakların sağlanması gibi hususlar düzenlenmiştir. İkinci başlık, Anayasa’nın 113 ila 141. ve 149. maddelerinde yer alır. Bu maddeler, yürütme organının idari yapısı, Cumhurbaşkanı, Bakanlar Kurulu ve bakanların görev ve yetkileri gibi konuları kapsar. Üçüncü başlık ise Anayasa’nın 6., 7., 100. ve 106. maddelerinde ele alınır ve bu bölüm, İslami Şuralar, Vilayetler Yüksek Şurası ve Köy Temsilciler Meclisi gibi mahalli idarelerin yapısı ve görevleri ile ilgili esasları içerir. İran\'da idare hukukunun anayasallaştırılması süreci, teorik desteğin eksikliği nedeniyle sınırlı çalışmalara konu olmuştur. İran İslam Cumhuriyeti Anayasası’nda yer alan idare hukuku ilkeleri, anayasanın bir parçası olarak, anayasa hukukunun en önemli uygulama alanlarından biri olarak görülmektedir. Bu bağlamda, anayasanın idare hukukuna müdahalesi, anayasallaşmanın temel bir sonucu olarak değerlendirilir. Ayrıca, idare hukukunun zamanla anayasal nitelik kazanmasında, İdari Adalet Divanı’nın içtihatlarının büyük önemi bulunmaktadır. Tarihsel süreçte, İran hukuk sistemindeki idare hukuku ilkelerinin anayasallaşması çeşitli engellerle karşılaşmışsa da, İdari Adalet Divanı\'nın içtihatları, bu ilkelerin hem idari uygulamalarda hem de yargı kararlarında etkili olmasını sağlamıştır.
Keywords : İran, İdare Hukuku, Anayasa, Temel İlkeler, İdari Adalet Divanı