Altı Kız Babası Masalı Üzerine Psikanalitik Bir İnceleme

Authors : Tuğba Bora

Pages : 477-488

View : 54 | Download : 63

Publication Date : 2024-12-31

Article Type : Research Paper

Abstract :Masal türü, dünya edebiyatında olduğu kadar Türk edebiyatında da oldukça köklü bir geçmişe sahiptir. Yazılı kaynaklardan ulaşılan bilgilere göre Uygur dönemi metinlerinde (Altun Yaruk, Prens Kalayanamkara ve Papamkara, Kuanşi im Pusar vd.) türün en eski örnekleri karşımıza çıkmaktadır. Türkiye’de masal türü üzerine bilimsel çalışmalara öncülük eden bazı isimler ise şunlardır: Pertev Naili Boratav, Mehmet Kaplan, Bilge Seyidoğlu, Saim Sakaoğlu, Umay Günay vd. Masallar, tıpkı diğer halk bilimi ürünleri gibi, farklı kuramların inceleme malzemesi olmuştur. Bu kuramlardan biri de Sigmund Freud tarafından temelleri atılan psikanalitik kuramdır. Ruhsal rahatsızlıklar için tedavi uygulamalarını barındıran psikanaliz, başlangıçta hastanın aklından geçen düşünceleri hiçbir süzgeçten geçirmeden dile getirmesi, bu düşüncelerin uzman kişi tarafından yorumlanması yoluyla uygulanmaktadır. Freud çalışmasının sonraki safhasında nevrozların cinsellikle bağlantılı olduğu fikrini geliştirmiştir. Bu dönemde rüya, sembol, libido kuramı, ödipal karmaşa gibi kavramları ortaya atmıştır. Freud’un öğrencilerinden Carl Gustav Jung, kolektif bilinçaltı kavramını ortaya çıkarır ve bu kavramın cinsellik içermediği sonucuna ulaşır. Psikanalitik Kuram’ın çalışmamızda kullanılan temel kavramları anima, animus, persona’dır. Anima erkekte bulunan bilinç dışı, kadınsı yandır. Animus ise animanın tam tersi olarak kadında bulunan bilinç dışı eril yöndür. Persona ise bireyin gerçek kimliğini toplumdan gizlemek amacıyla kullandığı maske vazifesi görür. Freud’un takipçisi olan araştırmacılar halk bilimi ürünlerinin gizli anlamlarını açığa çıkarmak, sembolleri çözümlemek için çalışmıştır. Bu isimler arasında E. Jones, G. Rohem ve E. Fromm sayılabilir. Jung Okulu, Freud’dan farklı olarak kişisel bilinçaltından kolektif bilinçaltına yönelmiştir. Toplumsal bellekte mevcut olan mit ögelerinin yeniden üretilmesini esas alan bu kuramda, bahsedilen ilk örneklere arketip adı verilmektedir. Arketipler toplumun tüm bireyleri tarafından paylaşılmaktadır. Freud, Wundt, Jung okulları konuya farklı açılardan yaklaşsa da temelde halk bilimi ürünlerinin bilinçaltı yaratmaları olduğu görüşünde hemfikirdir. Psikanalitik kuramın uygulama sahası içinde masalların geniş yer tutması, masalların düş ve imgelere geniş yer vermesiyle ilgilidir. Bu bağlamda çalışmamızda Pertev Naili Boratav’ın Az Gittik Uz Gittik adlı çalışmasında, Ankara Dil ve Tarih Coğrafya Fakültesi öğrencilerine 1939-1947 yıllarında yaptırdığı derlemeler sırasında tespit ettiği “Altı Kız Babası” isimli masal, psikanalitik kurama uygun şekilde değerlendirilmiş ve metinde tespit edilen sembol çözümlemeleri bu kurama uygun şekilde yapılmıştır.
Keywords : masal, psikanalitik kuram, arketip