Türk Destanlarında Sığır Sembolü

Authors : Fatih Balcı

Pages : 22-41

Doi:10.59304/ijhe.1681390

View : 56 | Download : 28

Publication Date : 2025-04-30

Article Type : Research Paper

Abstract :Türk sözlü kültüründe destanlar, toplumsal hafızanın ve kültürel kimliğin yapı taşlarını oluşturan en temel anlatılar arasında yer almaktadır. Türk destanlarında hayvan figürlerinin taşıdığı anlam katmanları, sözlü kültürün mitolojik birikimi ile tarihsel hafızanın kesişiminde şekillenir. Bu çalışma, Türk mitolojik düşüncesinde ve destan anlatılarında sıklıkla karşılaşılan hayvan sembollerini irdeleyerek, özellikle sığır/öküz sembolüne odaklanmaktadır. Sığır/öküz sembolü, yalnızca fiziksel gücün ve doğa karşısındaki direncin simgesi değil; aynı zamanda kültürel iktidarın, toplumsal meşruiyetin ve bireysel dönüşümün de temsili hâline gelmiştir. Hayvan sembolleri, destanlardaki estetik yapıdan çok daha fazlasını temsil eder; toplulukların dünya tasavvurunu, doğa ile kurdukları ilişkiyi ve sosyo-politik değerlerini anlamak için anahtar rol üstlenir. Bu sembollerin çok katmanlı yapısı, Türk sözlü kültürünün zenginliğini ve derinliğini yansıtan önemli bir göstergedir. Çalışma kapsamında, Oğuz Kağan Destanı, Dede Korkut Destansı Hikâyeleri ile Türk boylarının destan metinleri incelenmiş ve bu metinlerde sığırın simgesel özellikleri değerlendirilmiştir. Sığır sembolünün çok katmanlı yapısı hem tarihsel bir hafızanın temsili hem de anlatı estetiğinin bir taşıyıcısı olarak, bir yandan doğa karşısındaki insan iradesinin sınandığı bir sınav motifi, diğer yandan da kozmik düzenin bir parçası olarak sembolik anlamlarla yüklü bir varlık olarak değerlendirilmiştir.
Keywords : Türk Destanları, Sığır, Öküz, Boğa, Sembol.