GIDA REJİMİ ÇERÇEVESİNDE TÜRKİYE’NİN TARIMSAL DIŞ TİCARETİ ÜZERİNE BİR DEĞERLENDİRME / An Evaluation on Turkish Agricultural Foreign Trade within the Framework of Food Regime

Authors : M Mustafa AYDIN, Bahadır AYDIN

Pages : 111-130

Doi:10.29216/ueip.409306

View : 22 | Download : 13

Publication Date : 2018-04-30

Article Type : Research Paper

Abstract :Dünyanın çeşitli bölgelerinde yaşanan gıda krizleri ve gıda ayaklanmaları, gıdanın değişen mahiyetinin öneminin vurgulamaktadır. Neoliberalizm ile paralellik arz eden tarımın değişen yapısını açıklamak üzere çeşitli yaklaşımlar ortaya atılmıştır. Bu yaklaşımlar arasında gıda rejimi analizi, sadece gıda ile ilgili kavramları açıklamakla kalmaz, bu tarihsel dönüşümü de detaylıca ortaya koymaktadır. Gıda üretim ve tüketimini belirli tarihsel dönemler itibarıyla ele alan gıda rejimi, kapitalist sermaye birikimi çerçevesindeki uluslararası işbölümünü anlamaya yardımcı olmaktadır. Bu çalışmada Philip McMichael’ın üçlü gıda rejimi yaklaşımı temel alınmıştır. Gıda rejimi analizi göz önüne alındığında, Türkiye’nin tarımsal ürün ticaretinde yaşadığı dönüşümün dünya ticaretindeki değişim ya da işbölümü çerçevesinde yaşanan dönemsel değişimle de paralel olduğu gözlemlenebilmektedir. 2000’den önce dünyanın en büyük ihracatçısı ülkesinden biri olan Türkiye, bu konumunu kaybetmiş ve ithalatçı konumuna düşmüştür. İhracat boyutunu sadece gıda ile sınırlandırmak tarımsal dış ticaret bilançosunu değerlendirmek için yeterli değildir. Analizi tarımsal hammaddeleri de dikkate alarak yeniden değerlendirmek gerekmektedir. Tarımsal ticarette ikili bir yapı oluşmuş durumdadır. Gıda ve işlenmiş tarım ürünleri ticaretinde fazla verilmektedir. Ancak 1980’lerin ortalarından itibaren, tarımsal hammadde dış ticaretinde açık verilmeye başlanmış ve bu açık günümüze kadar artarak devam etmiştir. Gıda ve işlenmiş ürünlerde verilen fazla tarımsal hammadde de verilen açıkları artık karşılamamakta ve genel bir açık ortaya çıkmaktadır.
Keywords : Tarım, Gıda Rejimi, Dış Ticaret, Türkiye