Neo-Malthusyen Yaklaşım\\\'ın Seçili Latin Amerika Ülkeleri Üzerinde Panel ARDL Yöntemi ile İncelenmesi

Authors : Arda Altay, Fazıl Kayıkçı

Pages : 124-141

Doi:10.59445/ijephss.1616922

View : 66 | Download : 64

Publication Date : 2025-04-15

Article Type : Research Paper

Abstract :Bu çalışmada, Neo-Malthusyen yaklaşım kapsamında beşeri kalkınma ve hukukun üstünlüğü gibi sosyal ve ekonomik faktörlerin doğurganlık oranı üzerindeki etkilerini analiz etmek amaçlamaktadır. Doğurganlık oranlarında meydana gelen düşüşünün ekonomik kalkınma ve kaynakların verimli kullanımı üzerindeki olumlu etkileri dikkate alındığında bu konu hem akademik literatürde hem de politik düzeyde önem taşımaktadır. Çalışmada, 1997-2021 yıllarını kapsayan dönemde 15 tane Latin Amerika ülkesine ait panel veri seti kullanılmıştır. Analizde, yatay kesit bağımlılığını ve heterojenliği dikkate alan birinci ve ikinci nesil birim kök testleri, panel eşbütünleşme testleri ve Panel ARDL yöntemleri uygulanmıştır. Elde edilen bulgular, beşeri kalkınma endeksindeki %1’lik artışın doğurganlık oranını %1.05 oranında ve hukukun üstünlüğü endeksindeki %1’lik artışın ise %0.31 oranında azalttığını göstermektedir. Bunların yanı sıra hata düzeltme katsayısının negatif ve anlamlı olması değişkenler arasında uzun dönemli bir denge ilişkisinin olduğunu göstermektedir. Panel Granger nedensellik testi, beşeri kalkınma ve hukukun üstünlüğü değişkenlerinin doğurganlık oranı üzerinde anlamlı etkileri olduğunu ortaya koymuştur. Bu sonuçlar neticesinde, eğitim ve sağlık yatırımlarının artırılmasının yanı sıra gelir dağılımındaki eşitsizliklerin azaltılması, toplumsal cinsiyet eşitliğinin güçlendirilmesi ve hukukun üstünlüğünün sağlanmasının, doğurganlık oranlarını düşürmede ve sürdürülebilir kalkınmayı desteklemede kritik öneme sahip olduğunu göstermektedir. Bu tür politikalar, yalnızca doğurganlık oranlarını doğal yollarla azaltmakla kalmayıp ekonomik büyüme ve sosyal refahı artırarak sürdürülebilir kalkınmaya önemli katkılar sağlayacaktır.
Keywords : Demografi, Panel Veri, Neo-Malthusyen