Türk Vergi Hukukunda İdari Çözüm Yolları: Uzlaşma Müessesesinin Güncel Veriler İle Değerlendirilmesi

Authors : Hacer KABA, Furkan BEŞEL

Pages : 45-61

View : 49 | Download : 60

Publication Date : 2023-08-30

Article Type : Research Paper

Abstract :Vergi idaresi ve vergi ödevlisi arasında vergi kanunlarının farklı yorumlanmasından kaynaklanan vergi uyuşmazlıkları çıkabilmektedir. Uzlaşma müessesesi sayesinde verginin tarafları bu uyuşmazlıkları yargı mercilerine taşımadan, barışçıl bir yolla karşılıklı anlaşarak çözebilmektedir. Uyuşmazlığın yargı mercilerine taşınmadan çözülmesi vergi idaresi ve vergi ödevlisi açısından birçok avantaja sahiptir. Bu avantajlardan önde gelenleri, yargı maliyetlerinin ortadan kalkması, alacağın kısa sürede tahsil edilebilmesi, vergi idaresi ve mükellef arasındaki iletişimi güçlendirmesi ve yargı mercilerinin iş yükünü azaltmasıdır. Uzlaşma müessesesinin bu avantajlarına karşın, uygulama noktasında ve yasal zeminde bazı sorunlar tespit edilmiştir. Çalışmada, uzlaşma müessesesinin işleyişindeki mevcut sorunların tespit edilmesi ve bu sorunlara yönelik pratik çözüm önerileri sunulması amacıyla, öncelikle literatürdeki uzlaşma kurumuna yönelik eleştirilere yer verilmiştir. Bu amaç doğrultusunda çalışmanın devamında, merkezi uzlaşma komisyonu ve vergi daireleri koordinasyon uzlaşma komisyonlarının 2015-2022 yılları arasında uzlaşma dosya başvuruları, uzlaşma vergi tutarı ve uzlaşma ceza tutarı verilerine yer verilmiştir. Söz konusu verilerin 2015-2022 dönemi arasında oldukça dalgalı bir seyir izlediği tespit edilmiştir. Uzlaşma yoluna başvurunun zorunlu olmaması anılan dönem aralığındaki verilerin bu derece dalgalı seyretmesine neden olmuştur. Verilere bakıldığında uzlaşma sağlanması sonucunda vergi ve ceza miktarının yeniden belirlendiği tespit edilmiştir. Böylece verginin asli unsurlarına yönelik bir değişiklik yapılmıştır. Bu durum Anayasada hüküm altına alınan verginin kanunilik ilkesine aykırılık teşkil etmektedir. Uzlaşma komisyonlarının takdir yetkisi Anayasada hüküm altına alınan verginin kanuniliği ilkesine aykırıdır. Bundan dolayı uzlaşma komisyonlarının takdir yetkisi ayrıntılı bir şekilde yasal zeminde düzenlenmelidir. Yargı mercilerinin iş yükünü azaltmak, vergide eşitlik sağlamak ve söz konusu dalgalı seyrin ortadan kaldırılması amacıyla yargı mercilerine başvurmadan önce uzlaşma müessesesine başvurunun zorunlu olması gerekmektedir.
Keywords : Vergi Uyuşmazlığı, Uzlaşma Müessesesi, İdari Çözüm Yolları