DOĞANIN VE İNSANIN DİRİLİŞİNİN SİMGESİ: YUMURTA

Authors : Rezan KARAKAŞ

Pages : 31-51

View : 22 | Download : 53

Publication Date : 2021-05-31

Article Type : Research Paper

Abstract :Bu çalışmada yumurtanın Türk halk kültüründe muhtelif inanış ve ritüellerdeki anlamı ile bu kapsamda üstlendiği işlevler tespit edilmiştir. Gözlem, görüşme ve doküman analizi yöntemleriyle elde edilen verilerin terkip, tasnif ve yorumundan oluşan bu çalışmayla yumurtanın Türk ve dünya mitlerindeki görünümleri ve günümüz Türk halklarının geleneksel uygulamalarındaki izleri de irdelenmiştir. Bunlar arasında halk hekimliği, kutsal mekân ziyaretleri, bereket törenleri, özel günler ve halk inanışları gibi kültürel zeminler ön plana çıkmıştır. Yumurta, mitik zamanlardan günümüze fiziksel yapısı ve içerik özellikleri sayesinde -tanrısal olandan sıradan insana kadar- birçok anlatıda ve gündelik yaşamda yerini korumuştur. Türk halk kültüründe halk hekimliği pratiklerinde, kutsal mekân ziyaretlerinde gerçekleştirilen ritüellerde, bereket törenlerinde; nevruz, Hıdırellez gibi bahar bayramlarında; büyü, nazar ve fal gibi halk inanışlarında yumurtanın gerek görünüşünden gerekse içeriğinden ilham alınmakta ve ondan azami ölçüde istifade edilmektedir. Belirli hedeflere ulaşmak için yapılan tüm ritüellerde yumurtanın “üretkenlik” ve “yenilenme” ile olan ilişkisinin altı çizilmekte, kökleri mitik zamanlara uzanan kutsal öykülere doğru yola çıkılmaktadır. Bu yüzden yumurtanın müdahil olduğu tüm ritüeller, ilkel dönem mitlerinin modern zamanlardaki bir tür temsili olarak görülebilir.
Keywords : halk hekimliği, Yumurta, kutsal mekân, özel günler, halk inanışı, üretkenlik, yenilenme