ŞECERE-İ TERÂKİME’DE SALUR ENKİŞ/ENKEŞ/ENGİŞ HAN

Authors : Dursun YILDIRIM

Pages : 1-8

View : 23 | Download : 7

Publication Date : 2021-05-31

Article Type : Research Paper

Abstract :Türk sözlü kültürü töre, gelenek, görenek, devlet yönetimi gibi birtakım değerler silsilesinin yanı sıra maddî kültür unsurlarının da bugüne taşınmasında önemli roller üstlenmiştir. Sözlü kültür metinleri, tarihî derinlik ve coğrafi genişlik içerisinde Türk kültüründe sürekliliği sağlamıştır. Tarihsel boyutuyla hareketli yaşam biçiminde bu metinler, toplum hafızasının muhafazası, taşınması ve gerektiğinde yeniden üretilmesi için kodları bünyesinde barındırmıştır. Bu metinler aynı zamanda maddî kültür unsurlarının da korunduğu ve yeni yaşam biçimleri içerisinde geçmişle bağın en önemli göstergelerini dil unsurları seviyesinde de olsa ortaya koyan yapılar olmuştur. Destan türü bu bakımdan çok önemli işlevleri üstlenmiş ve Türk kültürünün belki de ergenlik çağı metinleri olarak en diri alanını teşkil etmektedir. Özellikle Oğuz-nâme geleneği içerisindeki Dede Korkut Boyları, Oğuz Türklerin İslâm medeniyeti dairesine geçiş sırasında geçmişin kültür-medeniyet ambarları olmuştur. Yine bu anlatmaların Dede Korkut Kitabı dışında da yansıdığı ve/veya yer aldığı eserler benzer şekilde kaynak niteliği taşımaktadır. Üzerinde çok fazla çalışma yapılmış olmasına rağmen, bir arkeoloji incelemesinde olduğu gibi, tabaka tabaka derinlerine inilen bu boylar, Türklüğün kadim devirlerine açılan kapılardır. Bu yazıda Anadolu’da bugün de bilinen enkeş/enkiş/engiş üzerinden Ebulgazi Bahadır Han’ın Şecere-i Terâkime’sinde geçen Salur Enkiş Han münasebetiyle bu kapı aralanacaktır.
Keywords : Şecere i Terâkime, Türk sözlü tarih anlatısı, Türk sözlü edebiyatı, Salur Enkiş Han, Enkiş âleti