Gelenek Temsilcisi Kadın Bir Ozanın Eserlerinde Toplumsal Cinsiyetin İnşası: Ayşe Tekin Örneği

Authors : Alev Öztürk Merdin

Pages : 215-229

Doi:10.61729/uhad.1550272

View : 81 | Download : 45

Publication Date : 2024-11-30

Article Type : Research Paper

Abstract :Sözlü gelenekler ve temsiller, mekân ve kişi mefhumuna bağlı olarak ortak bir emeğin sonucunda ortaya çıkan bilgi belleğidir. Türk sözlü kültürünün tarihsel derinliğini aktaran sözlü unsurların genelinde müzik özelinde ise sanat ve icra bağlamıyla kültürel devamlılığın sağlandığı âşıklık geleneği gelmektedir. Kırşehir ili âşıklık/ozanlık geleneği açısından önemli bir konuma sahiptir. Kırşehir, 2019 yılı Ekim ayında UNESCO tarafından Yaratıcı Şehirler Ağına dâhil olarak müzik şehri olarak ilân edilmiştir. Yöre bünyesinde nesilden nesile aktarım ile günümüze kadar devam eden kültürel aktarım, zaman içinde şehrin müzik dinamikleri üzerinde çeşitli dönüşümlere uğramıştır. Sözlü kültür ortamında var olan dönüşüm ve değişimin çok yönlü araştırılması, geleneksel bilginin aktarımı açısından önem arz etmektedir. Geleneğin yaşandığı ve aktarıldığı her dönem içerisinde sürdürülebilirliği sağlayan temsilcileri, varlıklarını her daim korumuştur. Sözlü aktarım sürecinde geleneğin imkânlarından istifade ederek var olan belleği sonraki nesle taşımak gelenek aktarıcıları vasıtasıyla mümkündür. Ozan ya da Âşık olarak adlandırılan müzikal belleği aktaran sözlü kültür taşıyıcıları ait oldukları kültürün temel dinamiklerine vakıf bellek üreticileridir. Günümüzde bellek üreticileri arasında var olmaya çalışan kadın ozanların gelenek içindeki yerlerini belirlemek, âşıklık geleneğinin alt yapısını ve toplumsal sürecini analiz etmek açısından oldukça önemlidir. Çalışmanın örneklem alanını oluşturan Ayşe Tekin, Kültür Bakanlığı tarafından Kırşehir ilinde ilk kadın halk ozanı olarak seçilmiştir. Kırşehir ilinde ilk kadın halk ozanı unvanı alan Ayşe Tekin’in eserlerinde toplumsal cinsiyet rollerini tespit etmeye yönelik bu çalışma, metin merkezli bir bağlam denemesidir. Ayşe Tekin’in eserlerini oluşturduğu ortamı aktarmak, eserlerinde yer alan toplumsal cinsiyet unsurlarının feminist kuram üzerinden eleştirel analizini de geçerli kılacaktır.
Keywords : Âşıklık geleneği, Feminist Kuram, Toplumsal Cinsiyet, Ayşe Tekin, Kırşehir