Dönüşüm Çağında Bir Osmanlı Âlimi: Şeyhülislam Haydarîzâde İbrahim Efendi ve Düşünceleri

Authors : Osman Atasoy

Pages : 1-10

Doi:10.51524/uhusbad.1563940

View : 53 | Download : 46

Publication Date : 2025-02-10

Article Type : Research Paper

Abstract :Şeyhülislam Haydarîzâde İbrahim Efendi, 1864 yılında Erbil’de başlayıp 1931’de Bağdat’ta sona eren hayatı boyunca Osmanlı coğrafyasının önemli merkezlerinde naiplik görevi başta olmak üzere dönem ulemasının gelebileceği birçok mevkide bulunmuş ve nihayetinde Şeyhülislamlık makamına erişmiş bir son devir alimidir. Haydarizade’yi çağdaşları arasında önemli kılan hususların başında Osmanlı ilmiyesinin büyük bir kurumsal dönüşüm geçirerek geleneksel olarak yürüttüğü eğitim ve yargı alanlarındaki bulunuş imkanlarının daraldığı bir evrede bu sahalar başta olmak üzere birçok farklı alanda mesleki anlamda varlık göstermiş olmasıdır. Kendisinin ilk eğitiminden medrese icazetine kadar süren tahsili ve ilk görevi olan naiplikten meslekte zirveye ulaştığı Şeyhülislamlık görevine kadar geldiği mevkiler ve bunun yanında dönemin basınında yazdığı makalelerle dile getirdiği düşünceleri Haydarizade’nin şahsi hikayesinin yanında bir bütün olarak son dönem Osmanlı ulemasının 19. Yüzyıl Osmanlı’sının merkezileşen, bürokratikleşen ve sekülerleşen devlet yapısında nasıl varlık gösterdiğini ve entelektüel hayata sağladığı katkıyı izleyebilmemiz açısından önem taşımaktadır.
Keywords : Haydarizade İbrahim Efendi, İlmiye, Ulema, İslamcılık, Geç Dönem Osmanlı Düşünce Tarihi