DOĞU TÜRKÇESİ TARİHÎ METİNLERİNDE - (X)p turur BİÇİMBİRİMİNİN KULLANIMI ÜZERİNE

Authors : Selahittin TOLKUN

Pages : 1-27

View : 25 | Download : 11

Publication Date : 2020-02-28

Article Type : Research Paper

Abstract :Karahanlı devrinden itibaren Doğu Türkçesi metinlerinde -insert ignore into journalissuearticles values(X);p turur şeklinde yeni bir çekim eki karşımıza çıkar. Başlangıçta hem şimdiki zaman hem de öğrenilen geçmiş zaman işlevinde kullanılan ekin takip eden dönemlerde öğrenilen geçmiş zaman işlevi yaygınlık kazanmıştır. Ek, ortaya çıkmasından kısa süre sonra -insert ignore into journalissuearticles values(X);p turur > -insert ignore into journalissuearticles values(X);p DUrUr > -insert ignore into journalissuearticles values(X);ptUr > -p biçimlerine dönüşmüş; günümüz Türk yazı dilleri kurulana kadar da bunlar değişen sıklıkla kullanılmıştır. Başlangıçtan bugüne şahıs zamiri menşeli eklerle çekimlenen bu yeni biçimde, özellikle I. ve II. şahıslarda turur ve değişikleri çok defa düşürülmüştür. III. teklik şahısta ise -insert ignore into journalissuearticles values(X);p turur hâkim iken yer yer turur ve değişiklerinin kullanılmadığı da görülmektedir: barıp turur ~ barıpdurur ~ barıptur ~ barıp “varmış, vardı, varır, varıyor”. Eski Türkçeye nazaran yeni sayılan bu biçimbirim günümüzde bütün Türkistan - Kazak, Kırgız, Karakalpak, Özbek, Türkmen, Uygur - Türk lehçelerinde varlığını sürdürmektedir. Bu biçimbirim ayrıca Azerbaycan ve Kerkük ile Kafkasya’daki Nogay Türkçesinde de bulunur.
Keywords : Klasik Doğu Türkçesinin sorunları, Doğu Türkçesinde X, p zarf fiil eki, Klasik Doğu Türkçesinde X, p turur çekim eki