Bir Destan Kahramanı Kökötöy Han Üzerine Düşünceler

Authors : Raşit ÇÖLOĞLU

Pages : 40-55

View : 13 | Download : 4

Publication Date : 2023-02-28

Article Type : Research Paper

Abstract :Bu makalenin amacı Manas Destanı’nda yer alan kahramanlardan Kökötöy Han’ı incelemek ve destanda yeterince üzerinde durulmayan konumunu ortaya koymaktır. Makalede Kökötöy Han’ın Nogoyların hükümdarı olması ve Manas’ın da Nogoy boyuna mensup olması dolayısıyla aralarındaki ilişki irdelenmiştir. Kökötöydün Aşı epizotunun destanda olağanüstü yarışlara ve ardından savaşlara sahne olmasının Manas’ın askerî hareket alanının genişletmesine ve statüsüne etkisine değinilmiştir. Kökötöy Han’ın Manas’tan bağımsız bir destan olduğunu iddiası incelenmiştir. Velihanov’un 1856 yılında yaptığı Manas derlemesine Kökötöydün Aşı’ndan başlama nedenleri üzerinden durulmuştur. Mecmû’üt-Tevârîh’te Manas’ın bağlı olduğu Toktomuş ile Kökötöy karşılaştırılmıştır. Kökötöy ile Bagış’ın aşları arasında benzerliklere yer verilmiş. Kökötöy’ün vasiyetindeki arkaik ritüele dikkat çekilmiş ve Kökötöydün Aşı anlatısının ilk şeklinin kadim dönemlerde yaratıldığı iddia edilmiştir. Kökötöy Han’ın vasiyetinin Orhun Abideleri ile benzerlikleri tespit edilmiştir. Kökötöy’ün halkını bir araya getirerek güçlü bir ulus yaratması onun diğer hanlardan üstün konumuna kanıt olarak görülmüştür. Kökötöy Han’ın adının Altay destanlarında kahraman ve Kıpçak coğrafyasında bir yer adı olarak bulunması, Kökötöy Han karakterinin yalnızca Manas Destanı’yla ortaya çıkmadığının, daha erken dönemlerde geniş bir coğrafyada tanındığının belgesi olarak sunulmuştur.
Keywords : Kökötöy, Bokmurun, Manas, Velihanov, Radloff, Orozbakov