Azerbaycan Türkçesindeki -an / -ən Sıfat-Fiil Ekini Özbek Türkçesinde Karşılayan Biçimbirimler

Authors : Badısaba Budaglı

Pages : 70-82

View : 52 | Download : 51

Publication Date : 2025-02-28

Article Type : Research Paper

Abstract :Bu çalışma, köklü yazılı geleneğe sahip iki Türk lehçesindeki (Batı Oğuz grubundan Azerbaycan Türkçesi ve Karluk grubundan Özbek Türkçesi) belirli sıfat-fiil yapılarının karşılaştırılmasından elde edilen bulguları ortaya koymaktadır. Özbek Türkçesinde yaygın olarak kullanılan bazı sıfat-fiil ekleri, diğer lehçelerde çeşitli eklerle karşılanmaktadır. Bu konu, Azerbaycan Türkçesine odaklanan karşılaştırmalı bir biçimbilimsel analiz yoluyla ele alınmıştır. İnceleme, Yusif Vəzir Çəmənzəminli’nin Azerbaycan Türkçesinde kaleme alınmış Qızlar Bulağı adlı romanının Özbek Türkçesindeki çevirisine dayanmaktadır. Öncelikle, Azerbaycan ve Özbek Türkçelerinde sıfat-fiil yapıları ve bu yapılarda yaygın olarak kullanılan ekler hakkında bilgi verilmektedir. Ardından, Azerbaycan ve Türkiye Türkçesinde sıkça kullanılan -an / -ən sıfat-fiil ekine karşılık Özbek Türkçesinde kullanılan ekler tespit edilerek bu eklerin Özbek Türkçesindeki işlevleri açıklanmaktadır. Araştırmamızın temelini oluşturan tez çalışmasından alınan örneklerin yanı sıra, çeviri metinde bulunmayan ancak Özbek Türkçesinde varlığını sürdüren diğer sıfat-fiil eklerine dair örnekler de çeşitli kaynaklardan yararlanılarak ele alınmaktadır. Çalışmamızdaki örnekler, 34 harfli Ortak Türk Alfabesi kullanılarak sunulmuştur.
Keywords : Azerbaycan Türkçesi, Özbek Türkçesi, mastar, sıfat-fiil, karşılaştırma