NET HATA VE NOKSAN HESABI BELİRLEYİCİLERİNİN ANALİZİ: TÜRKİYE ÖRNEĞİ

Authors : Doğan KEŞAP, Ali Rıza SANDALCILAR

Pages : 149-168

Doi:10.18092/ulikidince.934498

View : 21 | Download : 10

Publication Date : 2021-09-17

Article Type : Research Paper

Abstract :Ödemeler dengesi, bir ülkenin belirli bir dönem içerisinde diğer ülkelerle olan ekonomik ilişkilerinin, diğer bir ifadeyle, ülkenin döviz işlemlerinin kayda alındığı hesaptır. Ödemeler dengesi sayesinde, ülkenin küresel ekonomideki ağırlığı, uluslararası varlık ve yükümlülükleri, yapısal sorunları gibi birçok önemli unsur takip edilebilmektedir. Ancak, ödemeler dengesinin özellikle ölçüm yöntemlerinden kaynaklanan sorunlar sebebiyle, döviz giriş ve çıkışlarını tam olarak yansıtmadığı ifade edilmektedir. Bu sebeple, ödemeler dengesi içerisinde bu eksikliği yansıtmak ve gidermek adına Net Hata ve Noksan adıyla bir hesap daha bulunmaktadır. Net Hata ve Noksan Hesabı, ödemeler dengesi içerisinde yer alan cari işlemler ile sermaye ve finans hesaplarının resmi kayıtlarla açıklanamayan kısmını ifade etmektedir. Türkiye’nin ödemeler dengesi incelendiğinde, Net Hata ve Noksan Hesabının dalgalı bir seyir izlediği ve belirli dönemler itibarıyla yüksek değerler aldığı görülmektedir. Bu bağlamda, Net Hata ve Noksan Hesabı’nda ortaya çıkan dönemsel farklılıkların sebeplerinin araştırılmasının, ödemeler dengesinin daha açık bir şekilde anlaşılması açısından dikkate değer olduğu düşünülmektedir. Bu çalışmada, net hata ve noksan hesabının belirleyicileri, 2008:1-2020:3 dönemi için ARDL eşbütünleşme yöntemiyle analiz edilmektedir. Analize, açıklayıcı değişkenler olarak bavul ticareti, turizm gelirleri, ihracat rakamları ve yurt içi yerleşiklerin yurt dışında tuttukları mevduatları dâhil edilmiştir. Elde edilen bulgular, değişkenler arasında eşbütünleşme ilişkisinin olduğunu göstermiştir. Diğer taraftan, Net Hata ve Noksan hesabını açıklayan en önemli değişkenin, yurt içi yerleşiklerin yurt dışı mevdu-atları olduğu sonucuna varılmıştır.
Keywords : Net Hata ve Noksan Hesabı, Ödemeler Dengesi, ARDL Yöntemi