Az Bilinen Bir Toplum, Balkan Mısırlıları; Coğrafi Yayılışları ve Kökenleri

Authors : Yüksel Bekir HOŞ

Pages : 71-103

Doi:10.35235/uicd.713761

View : 18 | Download : 27

Publication Date : 2020-06-26

Article Type : Research Paper

Abstract :Türkçede “Kıpti” olarak ifade bulan, gerçekte Mısırın kadim yerli halkından olan “Kıpti” toplumunu tarif eden ancak gündelik yaşamda ve tarihi metinlerde sadece Romanları tarif etmekte kullanılagelmiş bir kelimenin, Balkanlarla alakalı kullanımında Mısır, coğrafi olarak Balkan yarımadasından farklı bir yerde, Afrika’da göze çarpmaktadır. Öyleyse Balkan yarımadasına hem bulunduğu kıta ve hem de jeokültürel farklılığından dolayı ilintisiz görünen Mısır’ın Balkan yarımadası ile oldukça ciddi bir bağı olmalıdır. Söz konusu bağ, değişik Balkan ülkelerinde ismi farklı şekilde telaffuz edilen, Türkçede ise “Kıpti” şeklinde ifade bulan sözcükte açığa çıkmaktadır. Balkanlarda Mısırlı denilen bir toplum, bu toplumun kökeni ve Balkanlara gelişi ile ilgili tarihi olasılık ve coğrafyada bıraktığı günümüzdeki toplum kalıntısı bu çalışmada dil bilimsel verilerle verilerle de açıklanmaya çalışılacaktır. Hali hazırda Balkan yarımadasında Mısırlılara yönelik veriler belli belirsizdir ve dağınıktır. Çoğu yerde Roman toplumu ile iç içe geçmiş ve ayrılması güç bir hal alan bu meselenin izahına gerek duyulmuştur. Ancak bu toplumun yerleştikleri sahalar, fiziki ve beşeri coğrafya kriterleri açısından ele alındığında, dünyadan farklı milletlere dair örneklerle birlikte düşünülerek onomastik veriler de eklendiğinde “Mısırlılar” denilen toplum hakkında etno kültürel bağlamda mekansal bir analiz ile müşahhas hale getirilmeleri amaçlanmıştır. Söz konusu toplum, yaşadıkları sahada incelenmiş, farklı dillerde bu toplumun çağrılış şekli ve toplumun kendi kendisini adlandırması üzerinde de durulmuştur. Buna ek olarak bilhassa Arnavutluk başta olmak üzere Kosova’da da toprağa bağlı özellik gösteren Mısırlı toplumun fiziki coğrafya ile birebir alakası ve Roman toplumu ile farklılıkları ve tabii ki benzeşme noktaları üzerinde de durularak konunun incelenme yelpazesinin genişletilmesi ve daha kapsamlı bir bakış getirilmesi amaçlanmıştır. Mısırlı toplumun gerek Mısırlı gerek Yevc ve gerekse Mısırlı manasına gelen değişik isimler alarak Sırbistan, Makedonya ve Yunanistan’da bilhassa Batı Trakya’daki varlıklarına da çalışmada ayrıca yer verilmiştir. Mısırlılık ve Mısırlı olma durumunun, Mısır’dan Mısırlıların göçleri yanında Mısır’dan Roman göçleri ile olan ilgisi de zikredilmiştir. Bu toplumun yaşam alanının antik ve eski eserlerdeki bilgiler ve günümüzde sahadaki aktiviteleri ile ne derece örtüştüğü de zikredilerek günümüzdeki varlıklarının geçmişten gelen izlerle olan ilişkisi belirtilmiş ve etnik açıdan kesin bir yargıya gitmeksizin olasılıkların mantıki, tarihi ve mekânsal boyutları dâhilinde değerlendirmede bulunulmuştur.
Keywords : Balkan, Mısırlı, Aşkali, Kıpti, Kimlik