MENSUR BİR SİYASETNAME RİSALESİ: TUHFETÜ’L-VÜZERÂ

Authors : Süleyman EROĞLU, Mustafa ULUOCAK

Pages : 255-277

View : 21 | Download : 13

Publication Date : 2021-06-30

Article Type : Research Paper

Abstract :Padişahlara, devleti yönetenlere ve devlet idaresinde yönetilen halka yol göstermek, tavsiyelerde bulunmak gibi amaçlarla yazılan kitaplara siyasetnâme denilmektedir. Genellikle yol gösterici ve öğüt verici nitelikteki eserler olan siyasetnameler, ideal devlet yönetimi, ideal yönetici ve insan tipini oluşturmak amacıyla yazılmış eserlerdir. Müslüman Türk dünyasında 11. yüzyıldan itibaren görülmeye başlayan siyasetname türü eserlerin ilk Türkçe örneği Karahanlılar döneminde ya¬zılan Kutadgu Bilig’dir. Kutadgu Bilig’den üç yüz yılı aşkın bir zaman sonra kaleme alınan ve bu sahada ikinci olarak karşımıza çıkan telif eser, Şeyhoğlu Mustafa’nın Kenzü’l-küberâ ve Mehekkü’l-ulemâ’sıdır. Kenzü’l-küberâ’yı sonraki asırlarda pek çok mühim telif eser takip etmiş, bu eserler vasıtasıyla Osmanlı siyasi-ahlaki düşüncesi günümüze taşınmıştır. Osmanlı siyasetname geleneği içerisinde kaleme alınmış ve bugüne değin üzerinde herhangi bir ilmî çalışmada bulunulmamış siyasetname türü eserlerden biri de Tuhfetü’l-vüzerâ’dır. Eser, Süleymaniye Kütüphanesi Ayasofya Bölümü 2705 numarada kayıtlı bulunmaktadır. 1563 yılında istinsah edilmiş olan ve devrin karakteristik dil ve imla özelliklerini yansıtan Tuhfetü’l-vüzerâ, müellifi bilinmeyen bir eserdir. Eserde kırk bâb altında toplam yüz altmış öğüt yer almaktadır. Tuhfetü’l-vüzerâ’nın muhtevasında yer alan öğütlerin çoğunluğu kimi İranlı bilge şahsiyetler ve Antik Yunan dönemi filozoflarından aktarılmıştır. Bu makalede; söz konusu eser incelenmiş ve siyasetnameler üzerine yapılacak mukayeseli çalışmalara katkıda bulunması amacıyla eserin metnine yer verilmiştir.
Keywords : Siyaset, siyasetname, ahlak, Klasik Türk Edebiyatı, Tuhfetül vüzerâ