Feminizm Ekseninden Feminist Tiyatro

Authors : Birgül Yeşiloğlu Güler

Pages : 47-71

View : 111 | Download : 66

Publication Date : 2025-03-20

Article Type : Research Paper

Abstract :Antik Yunan döneminden günümüze değin yaşanan süreçte kadının hak arama mücadelesi toplumsal yaşamda olduğu gibi sanat ve bilim alanlarında sürekliliğini korumuştur. Tarihsel olarak feminizm akımına paralel olarak gelişim gösterdiği bilinen feminist tiyatro hakkında yeterli sayıda bilimsel çalışma bulunmaması nedeniyle bu araştırmaya gerek duyulmuştur. Bu makale ile kamusal alanda eril düzene karşı mücadele veren feminizmin bir yapı taşı olarak feminist tiyatro olgusuna yönelik bir çalışma yapılması hedeflenmiştir. Bu bağlamda söz konusu bu makalenin amacının; kamusal alanda hak arayışı içinde olan kadının, feminizm ve feminist tiyatro arasındaki konumunu veya konumsuzluğunu değerlendirmektir. Bu amaçla makalenin çalışma yöntemi olarak akademik bir yönelişle nitel literatür çalışması belirlenmiştir. Bilindiği üzere kadın kimliği, tarihsel ve sosyolojik olarak her zaman eril düzenin boyunduruğu altında kontrol edilmeye, kısıtlanmaya çalışılmıştır. İnsan ırkının ilk evrelerinde doğurganlığı nedeniyle kutsanan, değer gören hatta ilahi bir bakış açısıyla tanımlanan kadın kimliği, ilerleyen zamanla birlikte eril düzen içinde değer kaybetmiş, zayıflatılmıştır. Söz konusu bu durumun kaynağının kültürel, sosyolojik, ekonomik, dinsel ve fiziksel sebepleri olduğu bir gerçektir. Erkek egemen toplumun inşasıyla birlikte kamusal alandan çıkarılan kadın kimliğinin, maalesef ki bilim ve sanat alanlarından da ötekileştirilerek uzaklaştırıldığı gözlenmektedir. Bu bağlamda Antik Yunan döneminin en önemli etkinliklerinden biri olan Dionysos Şenlikleri’ne kadınların katılımlarının kısıtlanması iyi bir örnek olacaktır. Milattan önce beşinci yüzyılda Dionysos Şenlikleri’ne katılan kadınlar bir yüzyıl sonra altıncı yüzyılda şenliklere katılamamışlardır. Kadının kamusal alandan uzaklaştırılması tiyatro dâhil olmak üzere birçok sanat alanından da kadının uzaklaştırılmasına sebep olmuştur. Feminizm hareketiyle birlikte değişen, gelişen, dönüşen kadın kimliği yüzyıllar sonra hak ettiği yere gelebilmek için mücadele vermek zorunda kalmıştır. Söz konusu bu sürecin kabul göreceği üzere kadınlar açısından oldukça zor ve yıpratıcı olduğu tartışılmaz bir gerçektir. Eril düzenin yarattığı iklimde her alanda olduğu gibi tiyatro alanında da kadınların kendilerine bir yer edinmek, biz de varız diyebilmek için mücadele etmeleri gerekmiştir. Bu eksende terminolojik olarak feminizm ve feminist akımın altmışlı yıllarda başladığını, yetmişli yıllarda da feminist tiyatronun ortaya çıktığını söylemek mümkün olacaktır. İnsanlık tarihinin en eski ve en güçlü sanat dallarından biri olan tiyatro alanında feminizmin ile onun bir yansıması olarak feminist tiyatronun doğuşu, gelişimi ve günümüzdeki konumunu irdeleyen bu çalışma alandaki boşluğu doldurmak ve katkı sunmayı hedeflemektedir.
Keywords : Tiyatro, Feminist tiyatro, Feminizm, Kadın oyuncu, Kadın yazar