Türk Töresinin Hazineleri Kutsal Şaman Elbiseleri İkonografisi

Authors : Kevser GÜRCAN YARDIMCI

Pages : 461-475

View : 19 | Download : 9

Publication Date : 2017-12-22

Article Type : Review Paper

Abstract :Dünyanın pek çok noktasında bugün hala varlık gösteren Şamanizm’in, en orijinal halinin Asya ve Sibirya bölgesinde görüldüğü araştırmacıların ortak görüşe sahip oldukları bir konudur. Bu sebeple Asya ve Sibirya bölgesinde geçmişte ve bugün Şaman inanç sistemini benimsemiş olan Türk halklarının Şamanlarına ait elbiseler hayli önemli ancak özellikle dini ve siyasi nedenlerle yok edilmiş olmaları sebebiyle de ulaşılması güç materyallerdir. Türk halklarında  “Kamlık” olarak varlık gösteren ve atalar kültüne dayalı olarak doğa ile uyumlu yaşamı esas alan Şaman inanç sistemi için, uluslararası literatürde “Şamanizm” terimi kullanılmakta ve uygulayıcısı olan kişi de “Şaman” olarak tanımlanmaktadır. Bu inanç sisteminin sınırları içerisinde Şaman, hayvanlar, bitkiler, dağlar, nehirler gibi yeryüzü varlıklarının yanı sıra yeraltı ve yerüstü güçleriyle de gerekli durumlarda iletişim kurabilmekte, Tanrılar-insanlar-ruhlar arasındaki karşılıklı talepleri iletebilmektedir. S ağlıklı ve huzurlu bir yaşamın sırrı, doğa varlıkları ve doğa üstü güçlerle aradaki memnuniyeti ve dengeyi koruyabilmektedir. Şaman inanç sisteminin teolojik esaslarının, temel prensipleri ve dogmalarının kendine ait yazılı kaynaklarının olmaması, anlaşılabilmesini güçleştirmektedir. Bu durum, Şaman dünya görüşünün tanımlanması ve çözümlenmesinde, mevcut materyallerin derinlemesine araştırılarak analiz edilmesini zorunlu hale getirmektedir. Bu materyallerin başında, Şaman’ın ritüeller sırasında kullandığı kutsal giysileri gelmektedir. Şamanik geleneklerin ve kültürel kodlarının oluşumunun temel faktörlerini bünyesinde barındıran Şaman elbiseleri, simgesellik yüklü donanımları ile Şaman inanç sisteminin tanımlanması ve sınırlarının çizilmesinde belirleyici faktör olmalarının yanısıra kültürel çeşitlilik dikkate alınarak bölgesel saptamaların yapılabilmesi için de kaynak oluşturmaktadırlar. Esasın korunması ile birlikte, Şaman’ın yardımcı ruhları ve buna bağlı olarak değişkenlik gösteren Şaman elbiselerinin biçimi ve donanımı, özgün birer nesne olmaları ile birlikte soyut Şaman uygulamaların somut bir göstergesidirler. Bu çalışmada amaç, hazırlanma sebepleri, süreçleri, prensipleri, kullanımı sırasındaki zaman-mekan-kavram değişkenleri ile üzerinde bulundurduğu, neredeyse tüm evreni temsil eden nesnelerle birlikte özgün bir giysi formu olarak karşımıza çıkan Türk Şaman elbiselerinin ve ilgili ritüellerin analiz edilerek, söz konusu halkların inanç ve düşünce yapısının değerlendirilmesidir.
Keywords : Türk Şamanlığı, Şaman Elbiseleri, Simgesellik