Notes On Basıc Verbs In Baburnâme

Authors : Ezgi SIRTI

Pages : 117-128

Doi:10.26899/inciss.14

View : 22 | Download : 13

Publication Date : 2018-01-01

Article Type : Research Paper

Abstract :Gazi Zahîreddin Muhammed Babur dünya kültür tarihinin değerli bir parçası sayılan ve Baburnâme diye tanınan eserini ana dilinde yazmıştır. Bu mensur metin Türkolojide daha çok Çağatayca diye anılan Doğu Türkçesinin şaheserleri arasında yer almaktadır. Dünya kültür tarihinde, dillerin temel sözcüklerini belirleme gereği, çok daha eski çağlarda misyonerlerin hedef aldığı toplumların dilleri için yazılan ilkel ama pratik sözlükler ve konuşma kılavuzlarından beri vardır. Şüphesiz ki çağdaş dil biliminde söz varlığının lexicon tespiti çok daha ayrıntılı ve bilimsel bir düzeye ulaşmış hâldedir. Bir dilde kuşaktan kuşağa aktarılan ve insan yaşantısının en önemli kavramlarını karşılamak üzere kullanılagelen temel sözler tarihsel süreçte meydana gelen anlam değişmeleri bakımından önemli inceleme sahası yaratmıştır. Temel sözlerin eylem alanını karşılayan temel fiillerin incelendiği makalenin sınırı “hareket fiilleri” ile çizilmiştir. Burada Baburnâme’nin Harvard Üniversitesi yayınları arasında çıkan metin transkripsiyonunu New York-Oxford 1996 ve Çağatayca metni çok zengin notlarla Türkçeye kazandıran Ord. Prof. Dr. R. R. Arat’ın yayını Ankara 1987 esas alınarak temel fiiller söz varlığı örnekleme yoluyla tespit edilmiş ve bunların çok anlamlılık polysemy yapısı ele alınmıştır. Bu çok anlamlılık zenginliği, Orta Asya’da ve Hindistan’da XVI. asrın kültür dili olan Doğu Türkçesi Çağatayca için ve bu şaheserin hükümdar müellifi için dil bilim esaslı bir delildir
Keywords : Baburnâme, söz varlığı, temel fiil, anlam bilim, çok anlamlılık