Bâkî’de Tasavvuf Tasavvuru

Authors : Kadir Güler, Mustafa Moral

Pages : 223-255

Doi:10.58648/inciss.1545468

View : 5224 | Download : 4429

Publication Date : 2024-11-14

Article Type : Research Paper

Abstract :Klasik Türk edebiyatının en önemli kaynaklarından biri tasavvuftur. Tesir ettiği coğrafyalardaki sanat anlayışları üzerinde etkili olan tasavvuf, klasik Türk edebiyatının şekillenmesinde de önemli bir rol oynamıştır. Tasavvuf, gerek halk şiirinde gerekse de divan şiirinde önemli karşılıklar bulmuştur. Mutasavvıf/tekke şairleri ve medrese eğitimli klasik divan şairleri vasıtasıyla varlığını asırlar boyu sürdüren tasavvuf, her iki tasavvufî şiir geleneğinin ayrı yöntem, amaç ve anlayışlarıyla şiirlere konu olmuştur. Hemen her şair tasavvufun çok çağrışımlı lügatinden ve zengin kültürel unsurlarından yararlanmış ve şiirlerinde yeni mazmunlar oluşturmuşlardır. Tasavvufî muhtevaya ve unsurlara sahip şiirler kaleme alan şairlerden biri de “sultânü’ş-şu‘arâ” ünvanına layık görülmüş olan Bâkî’dir. Bâkî’nin şiirlerinde tasavvufî muhtevanın ve unsurların olmadığı çeşitli araştırmacıların ve sanatkârların hemfikir oldukları bir husus olsa da Bâkî Divanı’nın büyük bir kısmı tasavvufî muhtevaya sahiptir. Tasavvufun zengin remiz ve sembollerini ustalıkla kullanan şairlerden biri olan Bâkî, şiirlerini çok katmanlı ve kaynaklı bir anlam düzeyine eriştirmiştir. Bu çalışmada, Bâkî’nin tasavvufî muhtevaya sahip şiirlerini şekillendiren hususlar hakkında fikir verebilecek bazı tespitlerde bulunulacak ve Bâkî’nin tasavvufî şiirlerinin niteliğine cevaplar aranıp, bu nitelik örnekleriyle desteklenecektir. Bu çalışmanın nihai amacı, Bâkî’nin kaleme aldığı şiirlerin yalnızca dünyevî zevk ve eğlenceden ibaret olduğu kabulüne karşı, tasavvuf kaynaklı bir şiir tasavvurunun varlığına dikkat çekerek yeni bir yorum, değerlendirme ve tartışma sağlamaktır.
Keywords : Bâkî, Tasavvuf, Divan, Şerh, Mühür