Dönüşüm Kaynaklı Plastisite (TRIP) ve Üçüncü Nesil İleri Yüksek Mukavemetli Çelikler Üzerine Bir İnceleme

Authors : Onur OKUR, Mehmet ERDOĞAN

Pages : 378-403

Doi:10.29137/umagd.1246245

View : 56 | Download : 84

Publication Date : 2023-07-14

Article Type : Review Paper

Abstract :Elektrikli araçların kullanımı artarken araçların ağırlığının azaltılması ise yakıt tasarrufu için elzemdir. Bu ise sacların kesit kalınlığının azaltılması ile mümkündür. Araç ağırlığının yaklaşık %70’ini demir esaslı malzemeler oluşturduğundan bu yolla büyük oranda ağırlık tasarrufu yapılabilmektedir. İnce sacların çarpışma anında yeterince koruyamama riski vardır. Bu yüzden araştırmalar hem yüksek mukavemet hem de şekillendirilebilirlik dengesi sunan İleri Yüksek Mukavemetli Çelikler insert ignore into journalissuearticles values(İYMÇ); üzerinde yoğunlaşmıştır. Özellikle, 3. Nesil İYMÇ’ler araştırmacıların ilgisini çekmektedir. Bunlar birinci nesilden daha yüksek mekanik özellikler vadederken, 2. Nesile kıyasla ucuzdurlar. 3. Nesil İYMÇ’ler genellikle çok fazlı mikroyapıya sahiptir ve fazların mikroyapıda bulundukları oranda çeliğin özelliklerini etkilemektedirler. Böylece farklı özelliklere sahip fazların sinerjetik etkisi ile çeliğin özellikleri istenildiği gibi ayarlanabilmektedir. Bu fazların içerisinde kalıntı östenit insert ignore into journalissuearticles values(KÖ); fazı, bu fazın miktarı ve kararlılığı önemlidir. Yüksek miktarda ve iyi kararlılığa sahip KÖ, deformasyon ile aşama aşama martensite dönüşerek plastik kararsızlığı yüksek gerinim bölgelerine ötelemekte ve çeliğin hasara uğramasını geciktirmektedir. Bu mekanizma TRIP etkisi olarak adlandırılmaktadır. Bu durum çeliklerin yüksek mekanik özelliklere sahip olmasının başlıca sebebidir. Yapılan bu inceleme ile TRIP mekanizması, dönüşüm kinetiği ve KÖ kararlılığını etkileyen faktörler incelenmiştir. 3. Nesil İYMÇ’lerinden Su Verme ve Paylaştırma Çelikleri, Orta Mn’lı Çelikler ve Karbürsüz Beynitik Çelikler irdelenerek termomekanik ve ısıl işlem süreçlerinin mikroyapıya etkisi açıklanmıştır.
Keywords : TRIP etkisi, Su verme paylaştırma çelikleri, Orta Mnlı çelikler, Karbürsüz beynitik çelikler, Kalıntı östenit, 3 nesil İYMÇler