BİR İNANÇ MESELESİ OLARAK İNSAN ONURU: KAVRAMIN DİNİ VE SEKÜLER TEMELLENDİRMELERİ

Authors : Ahmet EKİNCİ

Pages : 477-536

Doi:10.34246/ahbvuhfd.1065428

View : 25 | Download : 15

Publication Date : 2022-01-31

Article Type : Research Paper

Abstract :Bu çalışmada, insan onuru kavramının seküler ve dini izahları arasındaki temel benzerlikler ve farklılıklar ele alınmaktadır. Seküler ve dini izahlar arasındaki en temel benzerlikler, insanların özgür iradeye sahip olması, rasyonaliteye sahip olması ve insanlar arasındaki eşitliktir. Çalışmada seküler ve dini açıklamaları birbirinden ayıran iki temel farklılık tespit edilmiştir. Bunlardan ilki insan onurunun temelleri ile ilgilidir. Seküler temeller, onuru insanın içsel bir değeri olarak açıklarken, İbrahimi dinler, onuru Tanrı'nın bir armağanı olarak açıklar. Bunun doğal bir sonucu olarak, ilkinde insan hakları, doğrudan insanın iradesinden ya da menfaatlerinden türetilirken, İbrahimi dinlerde insan eylemleri dini emirleri ihlal etmemelidir. İnsan, ancak Allah'ın emirlerini araştırmak ve öğrenmek için özgür iradesini ve akılcılığını kullandığında özgür eylem ayrıcalığı kazanır. O zaman denilebilir ki eğer bir hak varsa, o da Tanrı tarafından tespit edilmelidir. İkinci fark ise insan hakları ve toplumsal menfaatler ile ilgilidir. İbrahimî dinler insanı toplumdan ayrı görmez ve insan eylemlerini toplumsal menfaatlere aykırı olmadığı sürece meşru kabul eder. Buna karşın seküler açıklamalar insanın haklarını önceler ve hakları toplumsal menfaatler karşısında ikincil olmayan bir konuma yerleştirir.
Keywords : insan onuru, insanın kutsallığı, insan haklarının temeli, semavi dinlerde insan onuru, özgür irade