Sosyal Bilgiler Ders Kitaplarında Yenilikçi Düşünme

Authors : Sadık ŞANLI, Hilmi DEMİRKAYA

Pages : 171-189

Doi:10.20860/ijoses.1001589

View : 17 | Download : 13

Publication Date : 2021-12-15

Article Type : Research Paper

Abstract :Günümüzde pek çok ülkede sınıf ortamlarında yenilikçi eğitim teknolojilerinin giderek artan ve yaygınlaşan kullanımı, ders kitaplarına olan bağımlılığın azalmasına neden olmaktadır. Bununla birlikte gerek ders kitaplarının güncellenmesi gerekse alternatif uygulamaların yaygınlaşmasına rağmen Dünyada ve Türkiye’de okullarda ders kitapları vazgeçilmez ders materyali olma özelliğini devam ettirmektedir. Yapılan pek çok araştırmanın bulgularına göre, öğretmen ve öğrenciler mevcut ders kitaplarını birçok açıdan yetersiz buldukları halde ders kitaplarına olan bağımlılık çeşitli nedenlerle sürdürülmektedir. Türkiye’de ortaokul sosyal bilgiler ders kitaplarının hazırlanmasında ve seçiminde Anayasaya uygun olmak şartıyla Dünya ve Türkiye’deki bilimsel, teknolojik ve pedagojik ilerlemeler göz önünde bulundurularak hazırlanmaktadır. Bu çalışmanın amacı, ortaokul sosyal bilgiler ders kitaplarının 2018 MEB sosyal bilgiler dersi öğretim programında öğrencilere kazandırılması gereken temel becerilerden birisi olan yenilikçi düşünme bağlamında incelenerek değerlendirilmesidir. Bu çalışmanın materyalleri, 2018-2019 eğitim-öğretim yılında Türkiye genelinde okutulan 5, 6, ve 7. sınıf sosyal bilgiler ders kitaplarıdır. Araştırmada nitel araştırma yaklaşımı benimsenmiştir. Bu çalışmada doküman inceleme yöntemi kullanılmıştır. Bilim uzmanlarının görüşleri alınarak hazırlanan ve son şekli verilen kriterler temelinde anahtar sözcükler belirlenip kitapların tamamı taranmış ve seçilen anahtar sözcükler tablolar üzerinde verilmiştir. Verilerin çözümlenmesinde betimsel analiz tekniği kullanılmıştır. Yapılan analiz sonucunda yenilikçi düşünme ile ilgili ortaya çıkan başlıca kavramlar şunlardır; 5. sınıf sosyal bilgiler ders kitabı için düşünme, tartışma, yaratıcılık, yeni fikir, yenilik, 6. sınıf için düşünme, tartışma, yaratıcılık, yeni fikir, yenilik, 7. sınıf için ise düşünme, tartışma, yaratıcılık, yeni fikir ve yenilik olarak bulunmuştur. Araştırmanın sonuçlarına göre ders kitaplarında 5. sınıf için en fazla düşünme kavramı, 6. sınıf için tartışma kavramı, 7. sınıf için ise düşünme kavramı geçmektedir. Ortaya çıkan sonuçlara dayalı olarak sosyal bilgiler ders kitaplarında yenilikçi düşünme becerilerine daha fazla yer verilmesi önerilebilir.
Keywords : Sosyal Bilgiler, Ders Kitabı, Yenilikçi Düşünme, Ortaokul, Doküman İnceleme