Kaçar Döneminde Konsolosluktan Sadrazamlığa: Mirza Hüseyin Han Müşirüddevle [Sipahsalar]

Authors : Yılmaz Karadeniz

Pages : 39-56

Doi:10.20860/ijoses.1355249

View : 53 | Download : 135

Publication Date : 2023-12-15

Article Type : Research Paper

Abstract :Mirza Hüseyin Han Müşirüddevle Sipahsalar, Kaçar idaresi sırasında konsolosluktan sadrazamlık makamına kadar yükselmiş, görevi sırasında İran’da afyon üretimini teşvik etmesi, rüşvete meyilli olması ve şaibeli büyük bir servete sahip olmasıyla anılan bir şahsiyet olarak tarihe geçmiştir. Bugün ise İran’da ismi bir okul ve camiye verilmesiyle hatırlanmaktadır. İran’ın Bombay Başkonsolosluğundan başlayarak sadrazam olana kadar görev yaptığı süre içerisindeki diplomatik ve idari tasarrufları, bazı tarihçilerin kendisini reformist olarak görmelerine sebep olmuştur. Bu kesim, Sipahsalar’ı Emir-i Kebir düşüncesinin bir takipçisi, ilerici düşünce sahibi, parçalanmış hükümet sistemini düzenleyen, idareyi kanunlarla yürüten, mali ve yargı reformları yapan bir kişi olarak görüp övmüşlerdir. Çalışmamızda Sipahsalar’ın siyasi ve idari hayatı ile ilgili yazılan kitap ve makaleleri tetkik ettikten sonra bizi kapsamlı bir yargıya götürüp götürmediğini ortaya koymaya çalıştık. Tarihi kaynakların bir kısmının hakkında övgüler sıraladığı, bir kısmının ise eleştirdiği Sipahsalar’ın hayatı, faaliyetleri ve devlet idaresindeki rolünü ortaya koymaya çalışırken tekdüze olmamaya çalıştık. Sipahsalar dönemini kaynaklara göre incelemeye ve tarihin perdesinin ardında kalmış bazı sırları ortaya koymaya gayret ettik.
Keywords : İran, Kaçar Hanedanı, Mirza Hüseyin Han, İngiltere, Reuter