İSTANBUL AHKÂM DEFTERLERİ’NE GÖRE 18.YÜZYIL İSTANBUL TİCARETİNİN ANALİZİ (1750-1763)

Authors : M Burak BULUTTEKİN

Pages : 219-254

View : 17 | Download : 14

Publication Date : 2015-12-01

Article Type : Research Paper

Abstract :18.yüzyılda İstanbul’daki ticareti değerlendirme amacındaki bu çalışma, 1750-1763 yılları arasındaki döneme ait İstanbul Ahkâm Defterleri’nin tasnifine yöneliktir. Ahkâm defterlerinde yer alan kayıtlardaki hükümleri tasnif edebilmek için; insert ignore into journalissuearticles values(a); defter numaraları, insert ignore into journalissuearticles values(b); başvuru yerleri, insert ignore into journalissuearticles values(c); ihtilaf konuları, insert ignore into journalissuearticles values(d); ihtilafın taraflarının sosyal konumları, insert ignore into journalissuearticles values(e); ihtilafın taraflarının dinleri ve insert ignore into journalissuearticles values(f); başvuru yılları, temel analiz değişkenleri olarak seçilmiştir. Her bir hüküm, bu sistematiğe göre -öncelikle kendi içlerinde ve daha sonra da genel analize tabi tutularak- incelenmiştir. İstanbul Ahkâm Defterleri Kayıtları’nda, Mayıs 1750 - Aralık 1763 tarihleri arasındaki dönemde, ticaret ile ilgili olarak 221 tane hüküm tespit edilmiştir. 3-6 arasında yer alan ilgili Ahkâm defterindeki bu hükümlerden, en fazla kaydın 3 numaralı defterde insert ignore into journalissuearticles values(%28,1); yer aldığı görülmüştür. İstanbul’da yaşanan ticari sorunların, yoğunluklu olarak “ticari emtianın alımı, satımı, fiyatı, tahsisi, nakli ve depolanması” insert ignore into journalissuearticles values(%44,3); ve “deniz ticareti, gemicilik, deniz kazaları ve kazaya uğrayan ticari emtia” insert ignore into journalissuearticles values(%35,3); konularıyla ilgili oldukları belirlenmiştir. Bununla birlikte en fazla ticari sorun, Haslar insert ignore into journalissuearticles values(%40,3); bölgesinde yaşanmıştır. Yine, Suriçi ile Üsküdar kazalarında sıklıkla “zahire, odun, kömür vs. temini ve nakli” insert ignore into journalissuearticles values(sırasıyla 12 ve 35 karar);; Galata ile Haslar kazalarında yoğunlukla “kazaya uğrayan ticaret gemisindeki emtianın kurtarılması, korunması ve sahibine iadesi” insert ignore into journalissuearticles values(sırasıyla 8 ve 35 karar); konularına ilişkin sorunlar yaşanmıştır. 18.yüzyılda İstanbul’daki ticari sorunların, çoğunlukla yönetilenler insert ignore into journalissuearticles values(reaya); arasında yaşandığı insert ignore into journalissuearticles values(%76); belirlenmiştir. Hem müracaat eden ve hem de şikayet edilen taraflar, çoğunlukla şehir merkezinde yaşayan Müslüman yönetilen reayadan müteşekkildir. İncelenen dönemdeki sorunların %22,6’sının, 1760-1761 yılları arasındaki dönemde yaşandığı tespit edilmiştir.
Keywords : 18 yüzyıl, Osmanlı Ticaret Sistemi, İstanbuldaki Ticaret, İstanbul Ahkâm Defterleri