Doğrusal Olmayan Gri Bernoulli Model için Parametre ve Model Yapısı Optimizasyonu

Authors : Serkan TAŞTAN

Pages : 77-94

Doi:10.26745/ahbvuibfd.1190046

View : 16 | Download : 10

Publication Date : 2023-04-11

Article Type : Research Paper

Abstract :Anlaşılması ve tahmin edilmesi kolay geleneksel gri modeller yaygın olarak kullanılmaktadırlar. Ancak, bu modeller mevcut kestirim ve öngörü hassasiyeti arttırılmak istenildiği zaman ihtiyaç duyulan uyarlamalar için gereken esneklikten yoksundurlar. Diğer taraftan, oldukça esnek olan doğrusal olmayan gri Bernoulli model tek parametresi ayarlanarak, birikim üretim operatörü uygulanmış zaman serisine uyan eğriyi etkin bir şekilde uydurulabilmektedir. Yine de, bu modelinin parametreleri ve yapısı çerçevesinde yapılabilecek iyileştirmeler mevcuttur. Bu yüzden, bu çalışmada doğrusal olmayan gri Bernoulli model için önerilen başlangıç koşulunu optimizasyonu, gri modellerin öngörü performanslarını yükseltmek adına önerilen kayan pencere yöntemi ve sezgisel algoritmalar ile model parametrelerinin optimizasyonu yaklaşımları bir arada kullanılmıştır. Doğrusal olmayan gri Bernoulli model kayan pencere yöntemine dayalı olarak tahmin edilmiştir. Diferansiyel denklemin çözümünde başlangıç koşulu olarak birinci dereceden birikim üretim operatörü uygulanmış serinin düzeltilmiş son elemanı kullanılmıştır. Geçmiş değer ve kuvvet katsayısının en iyi değerleri ise salp sürüsü optimizasyon algoritması kullanılarak bulunmuştur. Dolayısıyla, model yapısının ve parametrelerinin birlikte değerlendirildiği yeni bir optimize edilmiş doğrusal olmayan gri Bernoulli model önerilmiştir. Çalışmada, parametre tahmin yöntemi ve/veya model yapısı açısından birbirinden farklı sekiz gri model değerlendirilmiştir. Ulaşılan sonuçlar önerilen modelin diğer gri modellere göre daha başarılı olduğunu göstermektedir. Sonuç olarak, Türkiye’nin gayrisafi yurt içi hasıla hacim endeksi önerilen gri model ile daha iyi modellenmiştir.
Keywords : Doğrusal olmayan gri Bernoulli model, Salp sürüsü algoritması, GSYH öngörüsü