Basit Denetimden İdeolojik Denetime: Kapitalist Emek Süreci Denetiminin Değişen Doğası

Authors : Sertaç DEMİRCİ

Pages : 229-256

Doi:10.26745/ahbvuibfd.1225123

View : 16 | Download : 11

Publication Date : 2023-04-11

Article Type : Review Paper

Abstract :Emek süreci, en başından itibaren insanın zihninde başlayan ve tasarlamaya dayanan, nesneleştirme temelli bir süreçtir. İnsan, tasarladığını nesneleştirebildiği ölçüde kendini de gerçekleştirebilmekte ve özgürleşmektedir. Bu anlamda insanın türsel bir varlık olarak kendisini ortaya koyabilmesi, bu süreci kontrol edilebilme düzeyiyle yakından ilişkilidir. Bir başka deyişle insanın kendi öz doğasını inşa etmesinin yegâne koşulu emek sürecini kendi denetimi altına alabilmesinden geçmektedir. Tarihsel süreç göstermiştir ki yalın bir emek sürecinden ve insanın doğa ile kurduğu sınırlı bir emek etkinliğinden bahsetmek mümkündür değildir. Emek süreçleri belirli tarihsel uğraklar temelinde farklılaşmaktadır. Hiç kuşku yok ki emek sürecinde meydana gelen farklılaşmalar emek sürecinin denetimini de önemli ölçüde dönüştürmektedir. Bu çalışmada içinde bulunduğumuz toplumu biçimlendiren hâkim anlayış olan kapitalist üretim ilişkileri ve bu üretim ilişkileri dolayımında ortaya çıkan emek süreci ve denetim ilişkilerinin incelenmesi amaçlanmıştır. Emek sürecinin denetimi, emek süreci teorisi bağlamında birçok düşünürün katkı sunduğu ve zenginleştirdiği bir alandır. Bundan dolayı çalışmada tek bir düşünürün kavram setini takip etmekten ziyade katkılarla gelişen bu alanı bir bütün haline ele almanın daha doğru olacağı kanısına varılmıştır. Bu kapsamda denetim olgusu; basit, doğrudan, sorumlu otonomi ve ideolojik denetim olmak üzere dört temel düzlemde ele alınmış olup tarihsel süreç içerisinde kapitalist üretim ilişkileri ve emek süreçlerinin geçirdiği dönüşüm bağlamında incelenmiştir.
Keywords : Emek Sürecinin Denetimi, Basit Denetim, Doğrudan Denetim, Sorumlu Otonomi, İdeolojik Denetim, Control of Labour Process