İklim Değişikliğinden Sosyal Eşit(siz)liklere: Yoksullukla Mücadelede Karbon Vergisinin Rolü

Authors : Tuba Tümtürk, Banu Metin

Pages : 345-378

Doi:10.26745/ahbvuibfd.1626184

View : 152 | Download : 169

Publication Date : 2025-04-18

Article Type : Research Paper

Abstract :Karbon fiyatlandırması, küresel iklim değişikliğiyle mücadelede etkin bir politika aracı olarak kabul edilmektedir. Bu mekanizma, karbon vergisi ve emisyon ticaret sistemleri gibi yöntemlerle sera gazı emisyonlarını azaltmayı hedeflemektedir. Karbon vergisi, fosil yakıtların maliyetini artırarak üretici ve tüketicileri daha çevre dostu tercihlere yönlendirmeyi amaçlamaktadır. Ancak, bu vergi düşük gelirli haneler üzerinde orantısız bir yük yaratma potansiyeline sahiptir. Bu çalışmada, literatür taraması yöntemiyle karbon vergisi uygulamasının sosyal adalet/adaletsizlik üzerindeki etkileri incelenmekte; bu kapsamda, uygulamanın çevresel sürdürülebilirlik ve sosyal adalet hedefleriyle uyumlu hale getirilebilmesi için gerekli koşullar değerlendirilmektedir. Aynı zamanda karbon vergisinin yoksulluk üzerindeki olası olumsuz etkileri ve bu etkilerin sosyal politikalar aracılığıyla nasıl hafifletilebileceği incelenmektedir. 1993 yılında Stephen Leibfried tarafından Esping-Andersen’in üçlü refah modeli üzerine bir eleştiri olarak geliştirilen, “Latin Kuşağı Ülkeleri” olarak adlandırılan ve Güney Avrupa refah rejimi kapsamında değerlendirilen Portekiz, İspanya ve Fransa gibi ülkelerden örnekler incelenerek, karbon vergisinin sosyal adalet hedefleriyle uyumlu bir şekilde tasarlanmasının önemi vurgulanmaktadır. Ayrıca, Türkiye için karbon vergisinin uygulanabilirliği ve yoksulluğu azaltmadaki potansiyel etkileri ele alınmaktadır. Bu çalışmada, incelenen ülkelerle ilgili veri eksikliği karşılaştırmalı analizlerin kapsamının sınırlı düzeyde kalmasına neden olmakta ve politika önerilerinin detaylandırılmasını kısmen güçleştirmektedir. Bununla birlikte, yapılan inceleme kapsamında, karbon vergisinin çevresel hedeflere ulaşmanın yanı sıra sosyal adaleti güçlendirme potansiyeli taşıdığı, ancak bu potansiyelin etkili gelir dağıtım mekanizmalarıyla desteklenmesi gerektiği sonucuna ulaşılmıştır.
Keywords : Karbon Fiyatlandırması, Karbon Vergisi, Yoksulluk, Sosyal Politikalar